1-mavzu: Energiyaning inson hayotidagi o‘rni. Energiya tizimi, sektori va xizmat ko‘rsatish

2-mavzu: Energiya to‘g‘risida asosiy tushunchalar. Qayta tiklanmaydigan va 
qayta tiklanuvchi energiya manbalari. Energiya manbalari va ekologiya. 
Qayta tiklanuvchi energiya manbalari va ularning asosiy jihatlari. 
Butun dunyoda energiya ishlab chqarish muammolari dolzarb masalalardan biri 
bo‘lib, bugungi kunda energetika sohasi bo‘yicha shug‘ullanayotgan olimlarning 
asosiy ilmiy tadqiqot ishlarining mazmuniga aylangan. XXI asr fan taraqqiyoti 
yuksalib texnik - texnologiyalarning rivojlanishi bilan birga insonlarni yashash 
tarzini yaxshilash, yani yetarli energiya, oziq-ovqat bilan ta’minlash asosiy 
masalalardan biridir. Ma’lumki, yerdagi qazilma boyliklarining energetik zaxirasi 
kamayib bormoqda. Hozirgi kunda yer yuzida aholi soni sakkiz milliarddan 
oshganligi energiyaga bo’lgan talabni oshiradi. Insoniyat foydalanayotgan 
energetika manbalarining quyidagi turlari mavjud: neft, ko'mir, gaz, atom, 
biomassalar, suv, quyosh, shamol, geotermal energiyalar 
Qayta tiklanmaydigan resurslarning tanqisligi va narx jihatdan qimmatligi sababli, 
ko‘pgina davlatlar qayta tiklanadigan resurslar orqali o‘zlarining energiya 
iste’molini ta’minlashga harakat qilishmoqda. Shu boisdan quyosh energiyasini 
rivojlantirish ham dolzarb masalalardan biri bo‘lib qolmoqda. 
1982-yil boshida dunyo bo‘yicha 272 ta atom elektrostansiyasi ishga tushirilgan 
bo‘lgan va ular umumiy elektr energiyasining atigi 3 foizini ishlab chiqargan. 
1990-yillarda kelib atom elektr stansiyalari (AES) soni 423 taga yetdi. 2000- yilda 
(AES) dunyoda ishlab chiqariladigan umumiy elektr energiyaning taxminan chorak 
qismini ishlab chiqargan. 
Xulosa sifatida shuni aytish mumkinki, hozirda katta ahamiyatga ega bo‘lgan qayta 
tiklanmaydigan resurslar keyinchalik o‘z qiymatini yo‘qotadi. Bunga asosiy sabab 
ularning cheklanganligi, miqdor jihatdan kamayishi tufayli vaqt o‘tishi bilan 
qimmatlashuvi hamda ekologik jihatdan ancha xavfli ekanligidadir. Qayta 
tiklanuvchi energiya manbalaridan energiya olish yildan-yilga ommalashadi va bu 
o‘z navbatida ularning narxi tushishini ta’minlaydi. Biz buning amaldagi isbotini 
so‘nggi yillardagi energetika sohasidagi tendensiyalarda ham ko‘rishimiz mumkin. 

---

6 
Keyingi 30-40 yil ichida energetikada qayta tiklanuvchi energiya manbalarining 
ulushi ortib borishi kuzatiladi degan xulosani berish uchun barcha asoslar mavjud.