1-Мавзу: Etnomadaniyat fanining predmeti, maqsad va vazifalari

Millatlararo totuvlik g’oyasi - umumbashariy qadriyat bo’lib, turli xil xalqlar birgalikda istiqomat qiladigan mintaqa va davlatlar milliy taraqqiyotini belgilaydi, shu joydagi tinchlik va barqarorlikning kafolati bo’lib xizmat qiladi.
Bugungi kunda Yer yuzida 6 milliarddan ziyod aholi mavjud. O’zbekiston hududida esa 130 dan ortiq millat va elat vakillari yashamoqda.
Millatlararo totuvlik tushunchasini to’laroq, kengroq izohlashdan avval “millat” so’zini tushunib olishimiz darkor.
Millat(lotin. natio — millat) til, ma’naviyat, milliy o’zlikni anglash ruhiyati, urf-odatlar, an’analar va qadriyatlar yagonaligi asosida muayyan hududda yashovchi, iqtisodiy aloqalar bilan bog’langan, shuningdek, odatda o’z davlatiga ega bo’lgan hamda mustaqil subyekt sifatida o’ziga xos moddiy va ma’naviy boyliklarni ifodalovchi kishilarning ijtimoiy barqaror birligi.
Millat ma’lum hududda turgun yashab, tarixiy taraqqiyot davomida rivojlanib, kishilarning ma’naviy-ruhiy salohiyati yagonaligi asosida shakllanadi. U faqatgina «kapitalistik jamiyatning muqarrar mahsuli» emas, balki insoniyat dunyoga kelishi va taraqqiyotining mahsulidir.
Millatning shakllanishi va rivojlanishida moddiy omillar muxim ahamiyatga ega bo’ladi, ammo ular millat abadiyligini ta’minlashning so’nggi imkoniyati emas. Ular millat taraqqiyoti uchun zarur shart hisoblanadi.millatning abadiyligini, uning barqarorligini ta’minlashning asosiy omili — uning ichki ma’naviy-ruhiy salohiyatidir.
Millat insoniyat mavjudligi sharoitida hech qachon o’lmaydi, o’zga millatlar bilan o’zaro qo’shilib ham kyetmaydi, balki takomillashib, rivojlanib borish asosida o’zining ichki ruhiy salohiyatida mavjud bo’lgan yangi qirralarni namoyon qilib boradi. Milliy taraqqiyot zaminida uning jahondagi ko’plab millatlar uchun xizmat qilishi mumkin bo’lgan turli sohalardagi o’ziga xoslik asosida umummilliy va umuminsoniy salohiyat shakllanib, rivojlanib bo­radi.
Millatlarning ichki ruhiy salohiyati, yaratuvchilik qobilya­ti, matonati, tinimsiz mexnati, tadbirkorligi va o’ziga xosligini rivojlantirish asosida zamonaviy sivilizatsiya yuzaga kelgan. Mutaxassislarning hisoblashlaricha, Yer yuzida uch mingga yaqin millat mavjud. Ular insoniyatning o’rta hisobda 96 foizini birlashtiradi, qolgan to’rt foizni elat va qabilalar tashkil qiladi. Har bir millatning tarkibiga kiruvchilarning soni bir necha o’n mingdan bir necha milliongacha borib yetadi.
Millatlarni faqat son jihatdan guruhlarga ajratish mum­kin.Ammo ularning xususiyatlari, jahonda tutgan o’rinlari jihatidan «buyuk» yoki «kichik» guruhlarga ajratib bo’lmaydi. Chunki son jihatdan eng kichik millatdan jahon sivilizatsiyasini rivojlantirishga ulkan xissa qo’shadigan insonlar chiqib, ular o’z millatini yuksaklik darajasiga olib chiqishi mumkin. Son jihatidan kichik bo’lgan millatning o’z hududlari butunligini, huquqini ta’minlashga yoki ma’naviy boyliklarini himoya qilishga qaratilgan harakatlari butun jahonni larzaga solishi mumkin. Milliy rivojlanishda, tarixiy tajribaning ko’rsatishicha, jahonda va ko’p millatli mamlakatda sodir bo’layotgan juda ko’plab mojarolar, ular oqibatida yuzaga kelayotgan beqarorlik, iqtisodiy va ma’naviy tanazzullar, aynan millatlararo munosabatlarga borib taqalmoqda. Ya’ni qayerda u yoki bu millat huquqlari poymol etilar ekan, albatta, bu mamlakat taraqqiyotini izdan chiqarishi muqarrar. Sobiq Ittifoqning ich-ichidan yemirilishi va oxir-oqibatda yo’q bo’lib ketishini tezlashtirgan eng qudratli omillardan biri ham «mayda» millatlarga nisbatan amalga oshirilgan buyuk millatchilik shovinizmi siyosati edi.
Jahonda va ko’p millatlar yashayotgan mamlakatlarda barqarorlikni ta’minlashni va taraqqiyotga erishishning muhim shartlariga, birinchidan, millatlarning teng huquqliligini amaliy jihatdan ta’minlash bo’lsa, ikkinchidan, u yoki bu millat u hatto son jihatdan juda kichik bo’lmasin, ularga «katta» millatlar tomonidan kam sonli millatning urf-odatlari, an’analari va qadriyatlarining hurmat qilish kabilar kiradi.
Millat inson kabi muqaddasdir. Uning ichki ma’naviy ruhiy salohiyati, or-nomus, qadr-qimmat, g’urur va iftixor kabi ulug’ tuyg’ularni mustahkamlaydi hamda himoya qiladi.
O’z navbatida millat taraqqiyoti ikki asosga: