1-mavzu. Falsafaning fan va duyoqarashga doir mohiyati. Reja

Materialistlar va idealistlar. U yoki bu faylasuflar savolning birinchi qismiga qanday javob berishiga qarab, materialistlar -dunyo azaldan moddiy, ong esa bu materiyaning mahsulidir, deb hisoblovchilar va idealistlar -dunyo zamirida materiyadan oldin paydo bo‘lgan va uni yaratuvchi ideal narsalar va hodisalar yotadi, degan fikrni himoya qiluvchilarga ajratiladi.

Bunda idealizmning ikki turi – ob’ektiv va sub’ektiv idealizm farqlanadi. ob’ektiv idealistlar-qandaydir nomoddiy va inson ongiga bog‘liq bo‘lmagan (ya’ni ob’ektiv mavjud bo‘lgan) narsalar va hodisalarni ( Xudo,dunyoviy aql, g‘oya, ruh va shu kabilar) butun borliqning asosi deb e’tirof etadilar. Falsafa tarixida Platon, Avliyo Avgustin, Foma Akvinskiy, G.Gegel, , N.Berdyaev kabi mutafakkirlar ob’ektiv idealizm namoyandalaridir. sub’ektiv idealizm - dunyo faqat individual (sub’ektiv) ong nuqtai nazaridan qaralgan holda talqin qilinadi. J.Berkli, D.Yum, I.G.Fixte sub’ektiv idealizmning yorqin namoyandalari hisoblanadi.

Falsafa tarixida materialistik yo‘nalishlar va oqimlar ham anchaginadir. Xususan, materiyani yaratish va yo‘q qilish mumkin emasligi haqidagi fikr-mulohazalarga ilk faylasuflarning asarlaridayoq duch kelish mumkin. Mazkur sodda materializm vakillari :qadimgi xitoy faylasuflari – Lao szi, Yan Chju;

• 
  Qadimgi hind faylasuflari – lokayata yo‘nalishi namoyandalari;
  
• 
  Qadimgi davrning mashhur faylasuflari – Geraklit, Empedokl, Demokrit, Epikur va boshqalar.
  
• 
  Qadimgi Markaziy Osiyo faylasuflari- Zardo‘sht Sepitoma kabilardir.
  

Klassik mexanika vujudga kelgan va faol rivojlangan Yangi davrda