1-mavzu. Iqtisodiy tahlilning shakllanishi va

7.5-jadval

Asosiy vositalarning harakat ko‘rsatkichlari tahlili

Asosiy vositalar	Asosiy vositalar yil boshiga qoldigi	Yangidan qabul qilingan asosiy vositalar	Chiqim qilingan asosiy vositalar	Asosiy vositalar yil oxiriga qoldigi	Yangila- nish koeff.	Chiqib ketish koeff.
O‘tgan yil	155690	14500	1290	168900	8,6	0,8
Hisobot yili	168900	22380	3960	187320	11,9	2,3
Farqi (+; –)	+13210	+7880	+2670	+18420	+3,3	+1,5

Korxonada asosiy vositalarning harakat ko‘rsatkichlarining o‘zgarishi tahlili shuni ko‘rsatadiki joriy davrda asosiy vositalarning yangilanish darajasi oldingi yilga nisbatan 3,3 %ga o‘sgan. Hisobdan chiqarilgan asosiy vositalarning o‘tgan yilga nisbatan o‘zgarishi esa +1,5 %ga ortgan. Ular orasidagi nisbat 2.2 ga (3.3 / 1.5) teng bo‘lgan.

Tahlilda asosiy vositalarning yangilanish va chiqib ketish sabablariga ham muhim e’tibor beriladi.
Mahsulot ishlab chiqarish samaradorligi nafaqat asosiy vositalarning texnik holat va harakat ko‘rsatkichlariga, balki ular bilan ta’minlanganlik darajasiga ham bog‘liq. Korxonaning asosiy vositalar bilan ta’minlanganlik yoki qurollanganlik darajasi ishlab chiqarishdagi mehnat vositalari me’yor darajasida mavjud yoki mavjud emasligini tavsiflab beradi.
Avvalo, korxonaning mehnat vositalari bilan ta’minlanganligida quyidagi jihatlarini farqlash lozim:

• o‘ziga tegishli bo‘lgan mehnat vositalari hisobiga ta’minlash;

  
  

• ijaraga olingan mehnat vositalari hisobiga ta’minlash.

  
  

Demak, korxona har ikki holatda ham asosiy vositalar bilan ta’min- langanlikning me’yor ko‘rsatkichlariga ega bo‘lishi mumkin.

Asosiy vositalar bilan ta’minlanganlik tahlilida korxonada asosiy vositalarning rejaga va o‘tgan yillarga nisbatan mutlaq va nisbiy o‘zgarishlariga baho beriladi.
Asosiy vositalar bilan qurollanganlik ko‘rsatkichlari sifatida bir ishchiga to‘g‘ri keladigan mehnat vositalari, ish o‘rni, maydonining asosiy vositalar bilan qurollanganlik darajasi aniqlanadi. Asosiy vositalar bilan qurollanganlik darajasi ularning samaradorlik ko‘rsatkichlarini o‘rganish asosida to‘ldiriladi. Ya’ni korxona faoliyatiga faqat miqdor ko‘rsatkichlar orqaligina emas, balki sifat ko‘rsatkichlarini ham o‘rganish asosida baho beriladi.