1-mavzu kirish. Maxsus va ixtisoslashgan traktorlar. Traktorsozlikda ushbu yo’nalishning rivojlanish tarixi. Ixtisoslashgan traktorlarga qo’yiladigan alohida ekspluatatsion talablar kirish

 
Maxsus traktorlar 
Ayrim ishlab chiqarish tarmoqlarida mobil quvvat talab qiluvchi ishlar 
xususiyatlari faqat shu tarmoq ishlarini bajaruvchi har xil sinfdagi maxsus
traktorlarning yaratilishini taqozo kilgan. Bu esa traktorsozlikda nisbatan yangi 
yo’nalish paydo bo’lishiga olib kelgan. Bu yunalishda asosiy e'tibor mavjud traktorlarni 
takomillashtirish yoki ularning imkoniyatlarini oshirishga emas, balki bajarilishi lozim 
bo’lgan ish xususiyatlaridan kelib chiqqan holda fakat shu tarmoqda ishlatishga 
mo’ljallangan mobil quvvat vositasini yaratishga qaratiladi. Shuning uchun bunday 
traktorlar sanoat traktorlari deb ham ataladilar. 
Sanoatning maxsus mobil quvvat vositalaridan foydalanish ko’proq talab qilinadigan 
tarmoqlari sifatida quyidagilarni ko’rsatish mumkin: 
1.Tog’-kon geologiyasi tashkilotlari; 
2.Yo’l qurilishi va ta'miri hamda ayrim umumqurilish ishlari bilan 
shug’ullanuvchi tashkilotlar; 
3.O’rmon sanoati hamda o’rmon xo’jaligi ishlari bilan shug’ullanuvchi 
tashkilotlar; 

---

4.Turli maqsadlarda yangi yerlarni o’zlashtirish bilan shug’ullanuvchi 
tashkilotlar; 
5.Shahar kommunal xo’jaligi tashkilotlari va b. 
Maxsus va ixtisoslashgan traktorlar quyidagi asosiy belgilari bilan tasniflanadilar: 
 
Qo’llanilish sohasi vazifasi va ixtisoslashuvi bo’yicha 
 
a)qishloq xo’jaligi; Ekin turi va ishlash sharoiti bo’yicha: ixtisoslashgan qishloq 
xo’jaligi traktorlari: paxtachilik traktorlari, uzumchilik, lavlagichilik, tamaki yetishtirish, 
sholichilik, urug’chilik, bog’dorchilik, sabzavotchilik, issiqxonalarda ishlatiluvchi, 
chorvachilik, qiyalikda ishlatiluvchi, kichik o’lchamli traktorlar va motobloklar.
1.1-rasm.Qishloq xo’jaligi ishlari uchun ixtisoslashtirilgan traktorlardan namunalar: a-paxtachilikka 
ixtisoslashtirilgan MTZ-80K uch g’ildirakli traktori; b-qiyalikda ishlashga moslashtirilgan MTZ-82 K 
traktori; c- choy yetishtirish va tamakichilikda ishlatiluvchi o’zyurar shassi; d- T-70 C-tor koleya va 
zanjirli lavlagichilik traktor 
 

---

Bulardan tashqari qishloq xo’jaligida mashina va qurollarni old tomoniga osish 
mumkin bo’lgan traktorlarning alohida turi-o’zi yurar shassilardan (O’Ush) ham 
foydalaniladi. 
b)sanoat: Bulduzer va yuklagich bilan jixozlangan, yer tekislash uchun 
mo’ljallangan umummaqsadlardagi traktorlar; zaif tuproq sharoitida yer tekislash va 
melioratsiya ishlarini olib borishga mo’ljallangan botqoqda yura oluvchi traktorlar; 
c)Ish turi va ishlash sharoitiga qarab ixtisoslashtirilgan traktorlar: 
Ortgichlarva buldozer bilan jihozlangan-ortish, yertekislash, tuproq eltish ishlari 
uchun traktorlar;
Magistral o’tqazgich, quvurlarini yotqizish, mantaj qilish va joylashtirilishini 
mexanizatsiyalash uchun quvur joylashtirgich traktorlar; 
Tog’-kon qazilma ishlari olib boriladigan tor sharoitlarda ishlovchi yerosti 
traktorlari (shaxtalar, tunnel qurilishishlari); 
Tor sharoitlarida kichik hajmli yer kovlash va tozalash ishlarini bajaruvchi- kichik 
hajmli traktorlar.