1 Mavzu: Kirish. Shaharsozlikda transport tarmog‘i tushunchasi. Reja Shahar va shaharsozlik

Bekatlar haqida 
Beketlar ko‘chaning asosiy elementlaridan biri, sababi ko‘zga birinchi 
tashlanadi, hamda bu-jamoat transportini kutadigan joy. Bekatga qo‘yiladigan 
talablar: 
• Piyodalar 
uchun 
ham 
velosipedda ham oson etib 
borsa bo‘ladigan bo‘lishi; 
• Muhim va odam gavjum 
binolar (bozorlar, savdo 
markazlari, jamoat binolari, 
ma’muriy binolar, parklar va hokazo) yaqinida bo‘lishi; 
• Etarlicha yoritilishi lozim, sababi kechasi uzoqdan ham ko‘rinishi va jamoat 
transporti kutish mobaynida xotirjamlikni ta’minlash maqsadida; 
• Orasi 5 daqiqadan uzoq bekatlar o‘rindiqlar bilan jihozlangan bo‘lishi; 
• Velosiped qo‘yish uchun ham joy ajratilishi; 
• Reklama shitlari, do‘konchalar va imkon qadar WiFi bilan ta’minlanishi. 
Orasi 5 daqiqadan kam bekatlarga o‘rindiq va tomyopma qilish zarur 
emas ammo belgilar bilan bekat borligini bildirish shart. 
Niderlandiyaning Draxten shahri (44 000 aholiga ega) Lavepleyn 
chorrahasida 2003-yilgacha hatto velosiped haydovchilari uchun ham 
alohida svetofor signali bor edi. Ammo 2003-yil yo‘lga halqa, fontan va 
yashil zona qo‘shilgach harakat xavfsizligi ortib, tirbandlik, nizo va 
avariyalar soni sezilarli kamaydi. 

---

“Universal dizayn” 
Ko‘chada piyodalar uchun trotuar shakllantirilayotganda ikki asosiy shartga 
amal qilish darkor: ko‘chada bemalol yurish imkoniyati va ko‘chani bexatar kesib 
o‘tish 
imkoniyati.” 
Univesal 
dizayn” 
tushunchasi 
Latviyada 
endi 
ommalashayotgan yo‘nalish. Bu tushuncha Norvegiyada mashhur, hatto siyosiy 
xujjatlarga ham kiritilgan. 
Ko‘cha muhitini rejalashtirishda “universal dizayn” prinsiplari: 
• Tashqi panduslar qiyaligi 8% (1:12) dan oshmasligi; 
• Pandus ustidagi bo‘sh maydon 2,4 m dan kam bo‘lmasligi; 
• Pandusning eni 1,20 m dan kam bo‘lmasligi va to‘siq (bordyur) 
lar bilan ta’minlanishi; 
• Ikki taraflama harakat uchun pandus eni kamida 1,80 m bo‘lishi; 
• Agar arava bilan harakatlanish uchun (bir taraflama) mo‘ljallangan 
pandus bo‘lsa eni 1,30-1,40 m dan kam bo‘lmasligi; 
• To‘siq (bordyur) balandligi kamida 150 mm; 
• Pandus boshi va oxirida aylanish uchun diametri kamida 1500 mm 
bo‘lgan maydon shakllantirish. 

---