1-mavzu. «Organi kimyo» faning maqsad va vazifalari

1.4. Organik birikmalar orasida boruvchi jarayonlarning sinflanishi

Agar noorganik birikmalar orasida boruvchi jarayonlarning to‘rt turi ma’lum bo‘lsa, organik birikmalar orasida boradigan jarayonlarning turlari ko‘pchilikni tashkil etadi. Organik birikmalarning o‘zgarish jarayonlari vaqtida uglerod atomlarining soni o‘zgarmasligi yoki o‘zgarishi mumkin. SHunga ko‘ra, bu jarayonlarni asosan ikki katta guruhga bo‘linadi.

Uglerod atomining soni o‘zgarmaydigan jarayonlar.

Bu turga quyidagi jarayonlar kiradi:

1. Almashinish: CH₃Cl + NaOH CH₃OH + NaCl
2. Birikish: CH₂=CH₂ + HCl CH₃CH₂Cl
3. Tortib olish (eleminirlanish):

4. Izomerlanish: CH₂ = CH – CH₂ – CH₃ CH₃ – CH = CH – CH₃

Uglerod atomining skleti o‘zgarishi bilan boruvchi jarayonlarga quyidagilar kiradi:

1. Zanjirni uzayishi:

2. Zanjirni qisqarishi:

3. Zanjirni izomerlanishi:

4. YOpiq zanjir hosil bo‘lishi:

5. Halqani ochilishi:

6. Halqaning torayishi va kengayishi: