1-Mavzu: Paxta va to‘qimachilik sanoatida texnosferik omillar fani, uning mohiyati va vazifalari Reja: 1

(C
1
/YQBK
1
+C
2
 /YQBK
2
+…+C
n
 /YQBK
n
)<1,
 
bu 
yerda: 
C
1
,C
2
…C
n
 - 
havodagi 
zararli 
moddalarning 
haqiqiy 
konsentratsiyalari, 
mg/m
3
(g/m
3
); 
YQBK
1,
 YQBK
2
…YQBK
n
– 
ish 
mintaqasi 
havosidagi 
ushbu 
moddalarning 
yo„l 
qo„ysa 
bo„ladigan 
chegaraviy 
konsentratsiyalari, mg/m
3
(g/m
3
). 
Sanitar me‟yorlari (SN 245-71) da qurilish maydonlarini tanlash uchun 
asosiy talablar qo„yilgan. Qurilishga maydonni tanlash, 
suv muammolari,
uni 
tozalash, sanoat suvlarini zararsizlantirish va uni qaysi joyga oqizib yuborish 
masalalari Davlat sanitar nazorati va boshqa tegishli tashkilotlar bilan kelishilgan 
holda amalga oshiriladi. 
Yuqoridagi masalalarni hal qilish bilan bir vaqtni o„zida turar joy binolari 
uchun qurilish maydoni, yillik shamol esishining hukmron yo„nalishiga nisbatan 
tanlab olinadi. Bunda ushbu aholi yashash punkti yoki tumanning maydonini 
tekislash va binolarni joylashtirish bilan birga joy relefi masalalari ham hisobga 
olinadi. 
Sanitar me‟yorlari talablariga binoan turar joy hududi sanoat korxonasidan 
sanitar mintaqasi bilan ajratiladi, uning eni sanoat korxonasidan ajralib 
chiqayotgan zararli moddalarning atrof muhitga tarqalish miqdoriga bog„liq 
bo„ladi.
Sanoat korxonalarining xavfsizligi kurilish uchun 
joyni tanlash va maydonda 
bino
, qurilmalarni to„g„ri joylashtirilishga bog„liq. Joy tanlash va korxona qurilishi 
aholi yashaydigan joy va tuman bosh loyihasiga asoslanib, Davlat nazorat 
tashkilotlari bilan kelishilgan Qurilish maydoni loyihasi, kommunikatsiyalarni 
ulash, 
suv moslamalari
, oqava suvlarni tozalash, atmosferaga keraksiz moddalarni 
chiqarib yuborish tizimlari moslamalari va boshka masalalar mehnatkashlarning 

---

mahalliy kengashi deputatlari, 
ijroiya kumitasi
, Davlat sanitariya nazorati, Davlat 
yong„in nazorati va boshka tashkilotlar bilan kelishilgan holda amalga oshirilishi 
kerak. Shu jumladan qurilish maydoni relefi, 
geologik, 
gidrogeologik tavsifnomasi, 
suv ta‟minoti, er 
osti suvi balandligi
, tumanga talluqli ob-havo ma‟lumotlari 
hisobga olinadi. 
Korxona uchun joy tanlash va uni loyihalash, qurishda ko„shni korxonalarda 
bo„ladigan yong„in, portlash, zararli chiqindilardan himoya qilish choralari hamda 
aholi yashaydigan joyda normal sharoit bo„lishini ta‟minlash masalalari avvaldan 
e‟tiborga olingan bo„lishi kerak. 
Har bir sanoat korxonasida dam olish, ovkatlanish, uy va ish kiyimlarini 
saqlash, zararsizlantirish, tuzatish, yuvish, yuvinish va boshka madaniy-sanitariya 
xizmatlari uchun 
mo„ljalangan qo„shimcha binolar,
uylar bo„lishi kerak. Ishchi va 
xizmatchilarning ehtiyojlari uchun mo„ljallangan sanitariya-maishiy xizmat 
ko„rsatish uylari - xonalarining tarkibi, hajmi SNiP 2.02.04-87 , SN 245- 1 
normalariga asosan aniqlanadi va quriladi. 
Maishiy xizmat uylarini joylashtirish ishlab chiqarish jarayonlariga, yong„in 
va portlashga xavfliligiga, sanitariya jihatidan ishlab chiqarishning sinflarga 
bo„linishiga bog„liq. Yong„in, portlash va gaz ajralib chiqish xavfi bo„lgan ishlab 
chiqarishda maishiy - xizmat uylari asosiy binolardan ajratilgan bo„lishi kerak. 
Maishiy binolarni ish joyiga yaqin masofada joylashtirish (davlat sanitariya 
nazorati bilan kelishilgan holda) maksadga muvofiqdir. 
Hozirgi vaqtda ishlab chiqarishdagi zararli muhitning ta‟siri bo„lmasligi 
uchun maishiy xizmat uylari alohida qurilgan binoga joylashtiriladi. Katta 
bo„lmagan ba‟zi korxona sexlarda esa, sanitariya-gigiena talablariga to„liq javob 
beradigan xonalarni joylashtirilishi mumkin (hojatxonalar, dam olish xonasi va 
boshqalar). 
Shuningdek, ishchilar soni 500 va undan ko„proq, bo„lgan korxonalarda 
sog„liqni saqlash-tibbiyot bo„limi bo„lishi kerak. Agar korxonadagi ishchilar soni 
3000-4000 ta bo„lsa (1-kategoriya) 3-4 ta shifokor, 2001-3000 ta ishchi bo„lsa (2-
kategoriya) 2 ta shifokor, 1201-2000 
ta ishchi bo„lsa,
1 ta shifokor va 500-1200 ta 
ishchi bo„lsa 1 ta feldsher ular uchun tibbiyot bo„limida xizmatda bo„lishi lozim. 
Tibbiyot va ish joyi orasidagi masofa 1000 m dan ortiq, bo„lmasligi hisobga 
olinadi.