1-Mavzu: Paxta va to‘qimachilik sanoatida texnosferik omillar fani, uning mohiyati va vazifalari Reja: 1

Tabiiy atrof-muhit va ilmiy-texnik taraqqiyoti bo‘yicha 
klassifikatsiya. 
Insoniyat taraqqiyotining so„nggi bosqichlarida tabiatga antropogen ta‟sir 
beqiyos darajada o„sdi. Tabiatga insonlarning turli ishlab chiqarish faoliyatlari 
natijasida o„tkazadigan ta‟sirlarini antropogen tasirlar deyiladi. Insonning ishlab 
chiqarish faoliyati jamiyatda kechadi. Shundan kelib chiqib, tabiatga antropogen 
ta‟sirni jamiyatning tabiatga ta‟siri sifatida tushunish mumkin. 
Tabiatga antropogen ta‟sirning ortishiga sabab, inson ongini rivojlanishi 
tufayli fan va texnika taraqqiyotining jadallashuvidir. Ikkinchi ming yillikning 
so„nggi 50-60 yillari ichida yuz bergan ilmiy-texnika taraqqiyoti ko„tilmagan 
jarayon emas, balki jamiyat taraqqiyotini yangi bosqichga olib o„tuvchi qonuniy 
zaruriyat edi. 
U insoniyat oldida tabiatga ta‟sir etishning beqiyos imkoniyatlarini ochib 
berdi, u tufayli kishilarning yashash sharoitlari keskin o„zgarib ma‟lum darajada 
yaxshilandi. Bu hol o„z navbatida Er aholisini jadal ko„payishiga, jamiyatning bir 
qator texnik, iqtisodiy ko„rsatkichlarini yuzlab, minglab marta oshishiga va insonni 
tabiat ustidan «huqumron»lik qilishiga yo„l ochib berdi. 
Yuqoridagi fikrlarning dalili sifatida quyidagi ba‟zi ma‟lumotlarni keltirish 
mumkin: So„nggi yuz yil ichida dunyo aholisi salkam 4 barobarga; inson yaratgan 
texnik vositalarning o„rtacha harakat tezligi – 100 barobarga; energiya olish 
miqdori - 1000 barobarga; harbiy qurollar quvvati – 1000000 barobarga ortdi. 
Hozirga kelib Yer yuzidagi qishloq xo„jaligiga yaroqli yerlarning - 70%i, 
o„rmonlarning - 50%i, biologik resurslarning - 70%i, chuchuk suv zahiralarining - 
20%i insonlar tomonidan o„zlashtirilib foydalanilmoqda. Yiliga yer qa‟ridan turli 
maqsadlarda 120 mlrd. tonna turli minerallar va tog„ jinslari qazib olinmoqda, 900 
km
3
toza – chuchuk suv sarflanmoqda, ekin maydonlariga 500 mln. tonna mineral 
o„g„it va 4 mln. tonnadan ziyod turli zaharli pestitsidlar qo„llanilmoqda, 3 mlrd. 
tonna neft mahsulotlari ishlatilmoqda, 250 mingdan ortiq yangi kimyoviy 
moddalar sintez qilinmoqda. Bunday misollarni yanada ko„plab keltirish mumkin.
Hozirga kelib, inson tomonidan yaratilayotgan moddalar va amalga 
oshirilayotgan jarayonlar ko„lami shu darajaga yetdiki, yerdagi o„ziga xos sun’iy