1-Mavzu: Paxta va to‘qimachilik sanoatida texnosferik omillar fani, uning mohiyati va vazifalari Reja: 1

yoki antropogen modda va energiya almashinuvi real voqealikka aylanib qoldi. 
Ba‟zi hollarda bu jarayon tabiiy jarayonlardan ham ustunlik qilmoqda. Tabiat bilan 
bo„ladigan munosabatlarda uning qonuniyatlarini pisand etmaslik yoki yetarlicha 

---

e‟tiborga olmaslik, ilmiy-texnika taraqqiyoti imkoniyatlaridan ko„pincha bir 
tomonlama notug„ri foydalanish, dastavval tabiatda so„ngra esa jamiyat va inson 
hayotida bir qator kutilmagan salbiy oqibatlarni yuzaga keltiradi. 
Tabiatdagi va u bilan jamiyat o„rtasidagi muvozanat buziladi. Agar inson 
tomonidan tabiatga o„tkaziladigan salbiy ta‟sirlar kuchli va uzoq davom etsa, tabiat 
bunday ta‟ziyqqa bardosh bera olmay tezlik bilan tanazzulga uchraydi, inson va 
jamiyatning moddiy negizi bo„lgan tabiat zaiflashib asl holatini yo„qotadi.
Hozirga kelib, tabiatga insonlarning ta‟siri keskin ortishi oqibatida 
tabiatimizdagi bir qator salbiy o„zgarishlar kuchayib jamiyatimizning kelajagi 
xavf ostida qolmoqda.
Buni qo„yidagilarda ko„rish mumkin: Sayyoramiz bo„ylab atrof-muhit holati 
kundan-kunga salbiy tomonga o„zgarib bormoqda, dunyo aholisining yarmi 
etarlicha tuyib ovqat yemaydi, uchdan biri toza ichimlik suvi bilan taminlanmagan, 
to„rtdan biri savodsiz, ko„p mamlakatlarda insonlar salomatligi yomonlashib, 
bolalar o„limi yuqori, turli mintaqalarda har xil urushlar va nizolar avjiga 
chiqmoqda, inson ehtiyoji uchun zarur bo„lgan ko„plab moddiy ne‟matlar kamayib 
bormoqda.
Hozirgi kunda tabiatdan olinayotgan turli xom-ashyolarning o„rtacha har 100 
birligidan faqat 3-4 tasidan foydalaniladi xolos. Tabiatdan nooqilona foydalanish 
tufayli keyingi 1,5 ming yil ichida yer yuzasidagi o„rmonzorlar 47% dan 27%ga 
tushib qoldi, quruqlikning 30%i cho„l va sahrolarga aylandi. Sahro-cho„llar yiliga 
6 mln. gektar tezlik bilan kengaymoqda. Yiliga tabiatga chiqarib tashlanayotgan 
turli chiqindilar miqdori 100 mlrd. tonnadan ko„pni tashkil etmoqda. So„nggi 100 
yil ichida 2 mlrd. gektar ekin mayonlari eroziyaga uchrab ishdan chiqdi. 
Sanoatning bugungi kundagi gurkiragan rivoji, o„z ortidan bir qator ofatlarni 
keltirib chiqarmoqda. Eng avvalo olayotgan havomiz o„z musaffoligini yo„qotib 
ulgurgan. Ichayotgan suvlarimizni avvalgidek, zilol, toza deb bo„lmaydi. Iste‟mol 
qilayotgan noz-ne‟matlarning tarkibi ham sog„lig„imiz uchun zararli bo„lgan 
moddalarga to„lib toshmoqda. Chunki, sanoat o„zidan chiqarayotgan zaharli gazlar, 
tiriklik uchun xavfli bo„lgan suyuqlik va qattiqlik shakllariga ega turli chiqindilar 
hech qaerga yo„q bo„lib ketmayapti. Ular nafas olayotgan havomizning bir qismiga 
aylanmoqda, bulut bo„lib, yomg„ir va qor ko„rinishlarida ustimizga yog„moqda. 
Chiqindilar tuproqqa aralashib, ichayotgan suvimiz tarkibiga singib ketmoqda. 
Tabiatdagi salbiy o„zgarishlar oqibatida insonning yashash muhitini 
yomonlashuvi bilan xarakterlanadigan umumsayyoraviy, mintaqaviy va mahalliy