1 Mavzu Relelı hımoya xaqıda umumıy tushuncha Reja

51 Mavzu Elektr stansiyalari, elektr jihozlarining rele himoyasi

Reja;
1 Himoyalagich — kommutatsiyalash elektr apparati
2 Kuchlanishi 1 kV dan yuqori bo‘lgan elektr tarmoqlari

Himoyalagich — kommutatsiyalash elektr apparati bo‘lib, himoyalanuvchi zanjimi manbadan maxsus element yordamida ajratadi. Buning uchun tok qiymati ma’lum bir miqdordan oshganda ma’lum bir tok o‘tkazgichning erishi va zanjimi uzishga olib kelishiga asoslangan. Bir vaqtning o‘zida uzilishi davomida hosil bo'ladigan yoy ham so‘ndiriladi. Himoyalagich (predoxranitelb) TK, ning eng sodda apparati hisoblanib, elektr qurilmani o‘ta yuklanish va QT tokida himoyalash uchun xizmat qiladi. Eruvchi himoyalagichlaming eng qimmatli xususiyati — qurilmaning o‘ta soddaligi, arzonligi, QT tokida juda tez zanjimi uzishi (hatto ba’zi bir himoyalagichlaming QT tokini cheklashi) va boshqalar. Kuchlanishi lkv gacha bo'lgan elektr tarmoqlarida himoyalagichlaming PR turi (patroni ajratiladigan va hech narsa to‘ldirilmagan), PN turi (ajraluvchi va to‘ldirilgan patronli), NOTN turi (ajralmas to‘ldirilgan patronli), shuningdek, tezkor turlari PNV, P W va PVF qo'llaniladi.

Kuchlanishi 1 kV dan yuqori bo‘lgan elektr tarmoqlarda himoyalagichlaming PK turi (patron kvarts bilan to‘ldirilgan), PKTN turi (otuvchi tashqi qurilma uchun), PSN turi (otuvchi tashqi qurilma uchun boshqariluvchi) va itarib chiqariluvchili PVT turidagilar qo‘llanadi. Har xil turlaridan GTKU (kuchaytirilgan), PKE (ekskavatorlar uchun) himoyalagichlar mavjud. | Himoyalagichlar shartli belgilarining seriyalaridagi birinchl raqam nominal kuchlanish qiymatini (kV)g ikkinchisi nofninal tokni (iatrondan o‘tuvchi), (A), uchinchi raqam eruvchi elementni nominal toki (A), to‘rtinchisi — uzish nominal toki (kA) ni ko'rsatadi. Kichik kuchlanishga mo'ljallangan himoyalagichlar milliamperdan minglab ampergacha, kuchlanishi esa 600 V gacha, yuqori kuchlanishga mo‘ljallanganlari 35 kV gacha va undan ortiqcha ishlab chiqariladilar. Ularning eruvchi elementi nominal toki va kuchlanishi bilan, himoyalagichning nominal toki, uzish tokining chegaraviy qiymati va boshqalar bilan tavsiflanadi. Himoyalagichning nominal toki deb himoyalagichning tok o'tkazuvchi va kontakt qurilmalaridan o‘tuvchi tokka aytiladi. Eruvchi element nominal toki — bu eruvchi elementdan uzoq vaqt o‘tib, elementni erishgacha olib kelmaydigan tok.
Uzilish tokining chegaraviy qiymati deb himoyalagichni uning qismlariga zarar yetkazmay uzadigan QT tokiga aytiladi. 0 ‘zgaruvchi tok himoyalagichlari 2 dan 220 kV kuchlanishlaiga va quyidagi toklarga mo‘ljallab chiqariladi:


Rossiya apparat zavodlari 110 kv li kuchlanishgacha eruvchi himoyalagichlar ishlab chiqaradi. Himoyalagichning eng muhim ko‘rsatgichlardan biri — eruvchi element tokining vaqtga nisbatan tavsifi (vaqt-tok tavsifi) dir. Takomillashgan himoya uchun himoyalagich vaqt-tok tavsifi grafigi (8.1-rasmda 1-grafik) barcha nuqtalarda himoyalanayotgan zanjir tavsifi (8.1-rasm da grafik 2) dan pastroqdan o‘tishi kerak. Biroq himoyalagichning real tavsifi (3-grafik) grafik 2 ni kesib o‘tadi.
Agar himoyalagich tavsifi 1 grafikka mos bo‘Isa, unda u eskirish yoki elektr motorini ishga tushirish vaqtida kuyib qoladi. Zanjir xavfli bo‘lmagan o‘ta yuklanishlarda uzilib qoladi. Shunga ko‘ra eruvchi element toki yuklama nominal tok qiymatidan kattaroq qilib olinadi. Bunda 2 va 3 nchi grafiklar o‘zaro kesishishadi. Yuqori o‘ta yuklamalarda (B zonasi) himoyalagich obyekti himoya qila oladi, A zonasida esa himoyalanish kuzatilmaydi.