1-mavzu. “Tizimli tahlil” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari. «Tizimli tahlil»

Modellashtirish: Modellashtirish tizimli tahlil qilish uchun muhim vositadir. Bu tizim yoki muammoning xatti-harakatlarini o'rganish va bashorat qilish uchun uning soddalashtirilgan tasvirlarini yaratishga imkon beradi. Modellashtirish matematik, statistik, kompyuter va boshqalar bo'lishi mumkin.
O'zaro ta'sir tadqiqotlari: Tizimli tahlil tizimning turli elementlari o'rtasidagi o'zaro ta'sirlarga qaratilgan. Bu sizga qaysi omillar boshqalarga ta'sir qilishini va tizimning bir qismidagi o'zgarishlar boshqa komponentlarga qanday ta'sir qilishini aniqlash imkonini beradi.
Natijalarni baholash va prognozlash: Tahlil natijalarini baholash va kelajakdagi voqealarni bashorat qilish tizimli tahlilning muhim bosqichidir. Ular sizga turli strategiyalar va qarorlar samaradorligini baholash, shuningdek, turli harakatlarning mumkin bo'lgan oqibatlarini bashorat qilish imkonini beradi.
Takroriy jarayon: Tizimli ko'rib chiqish odatda iterativ jarayon bo'lib, ya'ni u ketma-ket ko'rib chiqish, baholash va strategiyalarni o'zgartirishni o'z ichiga oladi. Bu olingan natijalar asosida analitik yondashuvni takomillashtirish va takomillashtirish imkonini beradi.
Ushbu asosiy tamoyillarni yodda tutish tizimli tahlilchiga murakkab tizimlar va muammolarni yanada to'liq va to'g'ri tushunishga yordam beradi, shuningdek, natijalar asosida asosli qarorlar qabul qiladi.
Tamoyil tushunchasi. “Tamoil” tushunchasi odatda muayyan tizim, jarayon yoki tushuncha uchun asos bo‘lib xizmat qiladigan asosiy va umumiy g‘oyalar yoki munosabatlarni bildiradi. Tamoillar - bu ma'lum bir kontekstda harakat qilish yoki o'zini tutish usulini belgilaydigan asosiy qoidalar yoki me'yorlardir.
Tamoillar odatda fundamental va universal bo'lib, turli soha va tarmoqlarda qo'llanilishi mumkin.
Tamoillarlar qaror qabul qilish, strategiyalarni ishlab chiqish, maqsadlarni belgilash va harakatlarni rejalashtirishga rahbarlik qilishi mumkin. Ular muayyan asosiy tamoyillar asosida ishlaydigan tizimlarni yaratishga yordam beradi va faoliyatda izchillik va yaxlitlikni ta'minlaydi.
Turli sohalardagi tamoillarlarga misollar:
Axloqda axloqiy me'yorlar va xulq-atvorni belgilash uchun asos bo'lib xizmat qiladigan adolat, avtonomiya va farovonlik tamoyillari kabi tamoyillar mavjud.
Tabiatdagi hodisalar va oʻzaro taʼsirlarni tushuntirish va bashorat qilishga yordam beruvchi fanda sababiy bogʻliqlik, energiyaning saqlanish tamoyillari kabi tamoyillar mavjud.
Boshqaruvda samaradorlik, tejamkorlik va risklarni boshqarish tamoyillari kabi tamoyil mavjud bo'lib, ular tashkilot va tizimlar faoliyatini optimallashtirish va maqsadlariga erishishga yordam beradi.
Tamoyillar umumiy qoidalar, qonunlar, aksiomalar yoki qabul qilingan me'yorlar va standartlar shaklida shakllantirilishi mumkin. Ular yanada murakkab tizimlar va tushunchalarni qurish, ularni talqin qilish va amaliyotda qo'llash uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
Har bir metodologik tamoyil ishlab chiqilgan va ilmiy tadqiqot va bilish jarayonidan kelib chiqadi. Bu kognitiv amaliyotning natijasi, kvintessensiyasidir. Uslubiy tamoyil kognitiv faoliyat natijasida olingan asosiy xulosalar, qonunlar, qoidalar yoki me'yorlarni umumlashtiradi va ifodalaydi. Unda ushbu amaliyotning asosiy mohiyati va tuzilishi mavjud. Uslubiy tamoyil kognitiv faoliyat va tadqiqot uchun tartibga soluvchi tamoil bo'lib xizmat qiladi. U ilmiy ishda qo'llanilishi kerak bo'lgan usullar, yondashuvlar, tartib va ​​mezonlarni belgilaydi. Metodologik tamoyil tadqiqotchining falsafiy munosabati va qarashlaridan mustaqil emas. Bu ularning ta'sirini aks ettiradi va falsafiy tushunchalar, munosabatlar yoki imtiyozlar bilan bog'liq bo'lishi mumkin.
Tamoil tabiiy tilda ifodalangan, umumlashtiruvchi xususiyatga ega bo‘lgan asosdir. Odatda, umumlashtirish tegishli miqdor ko'rsatkichlaridan foydalanish bilan belgilanadi, masalan, “shartlarga javob beradigan barcha X uchun Y xaqiqatdir”¹²