1-modul. Fanning rivojlanish tarixi. Elektr yuritmaning mexanikasi, elektr yuritma tarkibidagi motorlarning tavsifi va elektr mexanik xususiyatlari. Maʻruza №1

3.4 -rasm. Elektr yuritmaning tuzilish (struktura) sxemasi 
Baozi xollarda MUQ ishlatilmaydi va bunda ED to„ridan – to„ri IO bilan biriktiriladi. Dvigatel o„ziga 
kerakli energiyani elektr energiya manbaidan (EEM) elektr o‘zgartiruvchi qurilma (EO„Q) orqali oladi. EO„Qning 
vazifasi qilib, IO ning mexanik xarakatini boshqarish uchun ED ga EEM dan kelayotgan elektr energiyani 
ko„rsatkichlarini o„zgartirish va rostlash belgilangan. 
Energiyaning o„zgarish jarayonini boshqarish boshqaruvchi qurilma (BQ) yordamida amalga oshiriladi, u 
topshiriq signali U
t
funksiyasida bo„lgan boshqarish signalini U
b
va energiyaning o„zgarish jarayoni, ED yoki IO 
ning mexanik harakatini xaqiqiy ko„rsatkichlari „aqidagi maplumotlarni o„z ichiga olgan qo„shimcha signallarni 
xosil qiladi. 
Bu signallardan foydalanish (4.4- rasmda ular shtrix chiziqlar bilan ko„rsatilgan) ED va IO lar harakatining 
kerakli xarakteristikalarini olish, ishchi mexanizmlarini maqbul (optimal) ish rejimga erishish, elektr yuritmani 
ishlashida „imoya va blokirovkalarni taominlash imkoniyatini yaratadi. Bu signallar tegishli datchiklar tomonidan 
ishlab chiqariladi. O„zgartiruvchi va boshqaruvchi qurilmalar boshqarish tizimini (BT) tashkil qiladi, bu tizim o„z 
navbatida dvigatel chulamlari bilan birgalikda yuritmaning elektr qismini tuzadi. 
Mexanik xarakteristiklar xaqida tushunchalar.
Umumiy xolda elektr yuritmaning „arakati ikki rejimda ro„y berishi mumkin: turun, bunda „arakat tezligi 
o„zgarmasdir (yoki xususiy xolda nolga tengdir) va o‘tkinch (dinamik), bu rejim tezlikni o„zgarishi bilan 
xarakterlanadi. 
Turun aylanma xarakatning sharti dvigatel momentini keltirilgan yuklama (qarshilik) momentiga tengligidir, 
ya‟ni M = M
s
. Bu shartning bajarilishini tekshirish odatda dvigatel va ijro organining mexanik 
xarakteristikalari asosida grafik ravishda amalga oshiriladi. Ushbu xarakteristikalarni, shuningdek yuritmani to„ri 
loyixalash va tejamli ishlatish uchun xam o„rganish zarur.