1-modul. Fanning rivojlanish tarixi. Elektr yuritmaning mexanikasi, elektr yuritma tarkibidagi motorlarning tavsifi va elektr mexanik xususiyatlari. Maʻruza №1
Download 0.78 Mb. Pdf ko'rish
|
m1 (3)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Dinamik moment
|
Inersiya momenti J yordamida „arakatdagi massalarning taosiri tufayli xosil bo„lgan energetik jarayonlarning
miqdoriy xisobi olib boriladi. Agar m massali jism tezlik bilan to„ri chiziqli ilgarilama „arakatda bo„lsa, unda jismning kinetik energiya zaxirasi quyidagicha bo„ladi: A = m 2 / 2 J inersiya momentiga ega bo„lgan va burchak tezligi bilan aylanib turgan jism uchun esa, kinetik energiya zaxirasi A = J 2 / 2 Siltash momentidan GD 2 inersiya momentiga J o„tish quyidagi formula orqali amalga oshiriladi. J=mr 2 =(G/g) (D/2) 2 = GD 2 /4g, bunda G va m - tegishli oirlik kuchi va massa, kG ; g-erkin tushish tezlanishi, 9, 8 m/s 2 ; r va D - tegishli elektr yuritmadagi „arakatlanuvchi qismlarning inersiya radiusi va diametri, m. Dinamik moment mexanizmning „arakatdagi massalari tufayli yiilgan kinetik energiyani aniqlaydi. Aylanayotgan massalarning, elektr yuritmani tezlanishi natijasida olayotgan yoki uning to„xtatilishi natijasida berayotgan quvvati R din = dA/dt = J (d /dt) Ifodani bo„lish orqali, dinamik moment uchun ifoda olinadi M din = P din / = J(d /dt) Dinamik moment, elektr yuritma „arakatini tezlashishi yoki sekinlashishi natijasida xosil bo„ladi va taosir qiladi. Burchak tezligining o„zgarishi xam shu moment xisobiga amalga oshiriladi. Elektr yuritma turli rejimlarda ishlashi mumkin. U, dvigatelni ishga tushirishda yoki yuklama kamayganda tezlanadi; dvigatel to„xtatilganda yoki teskari aylantirilganda esa sekinlashadi. Bunday rejimlarda, elektr yuritmaning xolati, uning mexanik qismida ishtirok etuvchi kuch va momentlarga boliqdir. Agar, EYU ning ishlash jarayonida, burchak tezligi o„zgarmas bo„lsa, unda dvigatel xosil qiluvchi moment yuklama momentiga teng bo„ladi M = M s yoki M - M s = 0 O„zgaruvchan burchak tezligida (oshirilganda yoki kamaytirilganda) dinamik moment M din xosil bo„ladi va tenglama uchinchi apzo bilan to„ldiriladi M - M s = M din yoki M - M s = Jd /dt Bu tenglama elektr yuritmaning asosiy harakat tenglamasi deyiladi. Tenglamadan ko„rinadiki, dvigatelning aylanish momenti M, mexanizmda sodir bo„ladigan qarshilik momenti M s va yuritma qismlarida xosil bo„ladigan dinamik moment M din bilan muvozanatda bo„lishi kerak.(2.8) tenglamada, jism massasi m va unga mos ravishda yuritma inersiya momenti J o„zgarmas kattaliklar xisoblangan, bu asosiy ko„pchilik ish mexanizmlar uchun to„ridir. YUritma „arakat tenglamasiga ko„ra: - agar M > M s , d /dt>0 bo„lsa, u xolda yuritmaning aylanish tezligi orta boshlaydi (yuritma tezlashadi); - agar M < M c , d /dt <0 bo„lsa, dvigatel yuklamasi ko„paya boshlaganda yuritma tezligi kamaya boshlaydi (yuritma sekinlashadi); - agar M = M s , d /dt = 0, u xolda yuritma tekis „arakat bilan turun tezlikda aylanadi yoki qo„zalmas xolatda bo„ladi (yuritmaning turun rejimi, = const). EYU dagi jarayonlarni o„rganishda qulaylik yaratish maqsadida, dvigatelni aylantiruvchi momenti yuritma „arakati tomon yo„nalgan bo„lsa, uni musbat (dvigatel rejimi), aks xolda esa manfiy (generator rejimi) deb qabul qilinadi. Qarshilik momenti M s oldidagi manfiy ishora, bu momentni yuritma „arakatiga nisbatan teskari yo„nalganligini ko„rsatadi, bu yuk ko„tarish, metall qirqish va shu kabi jarayonlarga taoluqlidir. YUk tushirishda esa qarshilik momenti yuritma „arakati tomon yo„nalgani uchun, uning oldiga musbat ishora qo„yish kerak bo„ladi. Tezlikning orta borishida M din yuritma „arakatiga teskari yo„nalgan bo„lib, uning kamayishida esa „arakat tomonga yo„nalgan bo„ladi. Dinamik momentning qiymati va ishorasi faqat dvigatel momenti bilan qarshilik momentini algebraik ayrimasiga ko„ra aniqlanadi. SHunday kilib, yuritmaning „arakat tenglamasini, umumiy xolda quyidagicha ifodalash mumkin M M s = J d /dt Demak, 2.9 ifodadagi M va M s oldiga (+) yoki(-) ishorasining qo„ yilishi dvigatelning ish rejimi va yuklama xarakteriga boliq bo„ladi. Download 0.78 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|