1. Moliyaviy nazorat va uni tashkil etish Dastlabki moliyaviy nazorat Joriy va so’nggi moliyaviy nazorat

2. Dastlabki moliyaviy nazorat
Dastlabki moliyaviy nazorat korxonalarning moliyaviy rejalarini, tashkilot va muassasalarning daromad va xarajtlar smetalarini, byudjet loyihalari, bitim shartnomalari va boshqalarni tayyorlash, ko’rib chiqish va tasdiqlash bosqichlarida amalga oshiriladi. Buning natijasida mehnat, moddiy va moliyaviy resurslarni noto’g’ri, nooqilona sarflanishini va sub’yektlarning salbiy moliyaviy natijaga erishilarini oldi olinadi.
Joriy moliyaviy nazorat sub’yektlarning, jumladan davlat, korxonalar, tashkilotlar va muassasalarning moliyaviy rejalarini amalga oshirish jarayonida moliyaviy tartib-qoidalar buzilishining oldini olish maqsadida moliya va g’aznachilik organlari, xo’jalik yurituvchi sub’yektlar, tashkilotlarning hisobchilari, moliyaviy xizmat bo’limlari tomonidan doimiy ravishda o’tkaziladi.
Navbatdagi (keyingi) moliyaviy nazorat hisobot davri va moliyaviy yil yakunlanganidan keyin amalga oshiriladi. Bunda byudjet ijrosi, byudjet muassasalarining smeta ijrosi, shuningdek korxonalar va tashkilotlarning moliyaviy rejalarini bajarilishi natijasida moliyaviy mablag’larning sarflashishini maqsadga muvofiqligi tekshiriladi.
Amalga oshirilish reglamenti bo’yicha moliyaviy nazoratning shakllari quyidagilardan iborat bo’lishi mumkin:

• 
  majburiy (tashqi);
  
• 
  tashabbusli (ichki).
  

Yuridik va jismoniy shaxslarning moliyaviy faoliyati ustidan majburiy (tashqi) nazorat qonun asosida amalga oshiriladi. Bular, masalan, asosan tashqi, mustaqil nazoratchilar tomonidan amalga oshiriladigan soliq tekshiruvlariga, byudjet resurslaridan maqsadli foydalanish ustidan nazoratga, korxona va tashkilotlarning moliya- buxgalteriya hisobotlari ma’lumotlarini majburiy auditorlik tasdiqlanishiga va h.k.larga tegishli bo’lishi mumkin.
Tashabbusli (ichki) moliyaviy nazorat moliyaviy boshqaruvning ajralmas qismi sifatida moliyaviy qonunchilikdan kelib chiqmasdan, sub’yektlarning moliyaviy siyosatini to’g’ri yo’lga qo’yish maqsadida amalga oshiriladi. . Nazorat sub’eklari bo’yicha moliyaviy nazoratning quyidagi shakllari bo’lishi mumkin:

• 
  Prezident moliyaviy nazorati;
  
• 
  davlat hokimiyati organlarining moliyaviy nazorati;
  
• 
  moliya-kredit organlarining moliyaviy nazorati;
  
• 
  firmaviy-ichki moliyaviy nazorat;auditorlik moliyaviy nazorati;
  
• 
  va boshqalar.
  Nazorat ob’ektlariga muvofiq ravishda moliyaviy nazoratning quyidagi shakllari mavjud:
  
  
  

• 
  byudjet moliyaviy nazorati;
  
• 
  soliqlar bo’yicha amalga oshiriladigan moliyaviy nazorat;
  
• 
  bojxona nazorati;
  
• 
  valyuta operatsiyalari ustidan amalga oshiriladigan moliyaviy nazorat;
  
• 
  sug’urta faoliyati bo’yicha moliyaviy nazorat;
  
• 
  kredit operatsiyalari bo’yicha moliyaviy nazorat;
  
• 
  pul massasi ustida amlga oshiriladigan moliyaviy nazorat;
  
• 
  investitsion faoliyat bo’yicha amalga oshiriladigan moliyaviy nazorat;
  
• 
  va boshqalar.