1. Murakkab buyruqlarning shakllanishi cisc, risc va vliw arxitekturalari

3.1-mavzu: CISC, RISC va VLIW arxitekturalarda buyruqlar turlari. Oqimlarni boshqarish buyruqlar turlari.
Reja:

1. Murakkab buyruqlarning shakllanishi

2. CISC, RISC va VLIW arxitekturalari

3. Buyruqlar tizimi arxitekturasi.

Kalit so'zlar. Protsessor, xotira, buyruq, RISC, ma’lumot, VLSI (Very-large-scale integration), operatsion tizim, CISC, razryad, protsessor bloki, shinalar (bus), chipset, boshqarish qurilmasi (control device), xotira modullari, ajratilgan xotira, kuller, multikompyuter, taqsimlgan xotira, shinalar, massiv parallel, kesh, video controller, ovoz kontrolleri, tarmoq interfeysi, sovutish tizimi, registr xotira, utilitalar, flesh-xotira, buyruqlar hisoblagichi, texnologiya.

1. 
   Murakkab buyruqlarning shakllanishi
   

Murakkab buyruqlarning shakllanishi 70-yillar oxirlariga kelib interpretatsiya yordamida juda murakkab buyruq ustida ko`plab amaliyotlar va izlanishlar olib borildi. Ishlab chiqaruvchilar kompyuterning imkoniyatlari va yuqori darajadagi dasturlash tillarining talablari o`rtasidagi semantik bo`shliqni qisqartirishga urindilar. Lekin hech kim sodda kompyuterlarni yaratish ustida bosh qotirmadi. Faqat IBMning bir guruh tadqiqotchilarigina yuqori samaradorlikka ega bo`lgan mini-kompyuter 801 ustida ishlashdi. Biroq, IBM hech qachon bu mini-kompyuterni ishlab chiqarmadi.

1980 yilda Berkli universitetida (UC Berkeley) Devid Patterson va Karlo Sekvin boshchiligida VLSI interpretatsiya qilishga yo`naltirilmagan protsessorlar ishlab chiqildi. Ular yangi tushuncha – RISC atamasidan foydalanishni boshladilar, yangi protsessorni esa RISC 1 deb nomlashdi. Yangi protsessor o`z davridagi qolgan protsessorlardan yangi buyruqlar to`plami bilan farq qilar edi. Bu to`plam orqali tizimning samaradorligiga erishish asosiy maqsad edi.
VLSI (Very-large-scale integration) – yagona chipga minglab tranzistorlarni to`plagan holda integral sxemani yaratish jarayoni hisoblanadi.
Kompyuter bilan bog`liq bo`lgan yangi tushunchalar va g`oyalar kirib kela boshladi. Shulardan biri bu buyruqlarni bajarilishi va samaradorlik o`rtasidagi bog`liqlik edi. Dastlab oddiy buyruqlarning tezkor bajarilishiga katta ahamiyat berildi. Biroq, tez orada kompyuterlar uchun tez “yuklanuvchi” buyruqlarni ishlab chiqish samaradorlikning eng asosiy omili ekanligi tushunib yetildi. Bu bilan qaysidir buyruqning qancha vaqt davomida bajarilishi emas, balki bir sekundda nechta buyruq bajarilishi muhim ekanligi belgilandi.

2.