1-Nepalda sodir bo’lgan zilzila oqibatida halok bo’lgan, jarohatlangan va uysiz qolgan odamlar aholi tarkibida ko’payadi

1-Nepalda sodir bo’lgan zilzila oqibatida halok bo’lgan, jarohatlangan va uysiz qolgan odamlar aholi tarkibida ko’payadi.Yuzaga kelgan voqeadan so’ng aholi o’zning ruhiy holatinini o’nglab olishi bilan mening fikrimcha shifokorlarga, quruvchilarga, qisqaroq vaqt foydalanib turish uchun mehmonxonalar xizmatiga talab oshib ketadi. Qurilish bilan shug’illanuvchi kompaniyalarga talab ko’payib ketadi, kompaniyalar ham quruvchi brigadalarni ko’proq taklif qiladi. Aholni vaqtinchalik turar joy bilan ta’minlash va ularga tibbiy yordam ko’rsatish maqsadida shifoxonalarga murojat qiladi. Aholini oziq ovqat bilan ham ta’minlashga to’g’ri keladi.Umuman olgan aholning ko’p qismi o’zlarining anchagina mol-mulkidan ayrilgan bo’ladi. Deyarli barchasini yangilashga to’g’ri keladi. Aholning shaxsiy avtomobillariga ham zarar yetadi, avtoservislarga murojatlar ko’payadi. Hududlarda qidiruv o’tkazish uchun maxsus jamoalar yollanadi. Falokat oqibatlari iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida sezilgan bo'lsa-da, ta'siri ayniqsa kuchli bo'lgan ayrim tarmoqlar mavjud. Nepalning kam sonli istiqbolli tarmoqlaridan biri bo‘lgan turizm jiddiy ta’sir ko‘rsatdi. Zilziladan oldin Nepalga 800 000 ga yaqin sayyoh tashrif buyurdi va turizm sektori 300 000 ish o'rni yaratdi. Ammo jahonga mashhur meros obidalari va yodgorliklari, xorijlik sayyohlar uchun katta diqqatga sazovor joylar jiddiy shikastlangan.Alpinizm ekspeditsiyalari uchun infratuzilma yo'q qilindi, bu esa Nepaldagi turizm istiqbollarini yanada qorong'ilashtirdi.

2.Shu zilzila oqibatida talab oshib ketadigan xizmat bu mehmonxona.Zilziladan avval talab va taklif grafigi shunday bo’lgan deb tasavvur qilamiz.

Zilziladan avval talab va taklif grafigi shunday bo’lgan deb tasavvur qilamiz. Nepalda mehmonxonalar 40 dollordan xonalar sotardi.Shu holatda zilziladan so’ng talab miqdori juda ortib ketdi.Natijada bozorda taqchillik ko’payib ketdi.Mexmonxonalar ko’proq xonalar taklif qilishi kerak bo’lib qoldi.Narx 65 dollordan xonalarni berishnni oshladi, aholni to’ol qobilyati 65 dollorga yetmaganlar talab qilishni to’xtatdi.Natijada bozorda yangi muozanat paydo bo’ldi.

3. 
   Nepaldagi zilzila ekin maydonlarni yakson qilgan.Natijada dehqonchilik mahsulotlarga jiddiy zarar yetgan. Qisqacha qlib aytganda hosil nobud bo’lgan. Oddiygina kartoshka yordamida Nepaldagi krtoshka taklif bozorni ko’rib chiqamiz.Kartoshka 10 dollor ekanligida aholi 6000 kg kartoshka is’temol qilardi.Kartoshka hosili nobud bo’lgnidan keyin kartoshka narxi 25 dollorga ko’tarilib ketdi.Bu vaziyatni grafikda ko’rsak
   

3-grafik 4-grafik
Bozordagi muozanat quyidagicha.Hozir Kartoshka narxi 25 dollor bo’lganda 3000 kg kartoshka xarid qilinardi.
4-Zilzila natijasida talab va taklifda yuzaga kelgan vaziyatni yuqorida ko’rib chiqdik.Turar Joyga zilziladan keyin deyarli 3 million odam muhtoj edi.Bu yerdagi elestiklikni hisoblash uchun yangi qiymatdan eskisini ayirib, eski qiymatga bo’lamiz va 100 ga ko’paytiramiz va miqdorda ham shu usuldan foydalanib chiqqan natijalarni bir-biriga bo’lamiz.Natija 62.5 chiqadi.Miqdorda esa 22.2 natija chiqadi.Elastlik esa 2.8 chiqadi.Natija 1 dan katta bo’lsa egri chiziq elastik bo’ladi.3-4 grafik egri chiziqlarni hisoblashda esa natija 1,2 chiqdi.Bu yerda ham egri chiziqlar elastik
5-Nepal iqtisodiyot zilzla tufayli jiddiy zarar ko’rdi.Turizimga , dalalarga va turar joy binolariga jiddiy zarar yetdi.Eksport qilinish mumkin bo’lgan mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi korxonalar vayron bo’ldi.Zilzila qishloq xo‘jaligiga taxminan 283,7 million AQSh dollari miqdorida zarar yetkazdi, saqlangan urug‘larning ko‘milib ketishi, qishloq xo‘jaligi erlarining shikastlanishi va saqlash inshootlarining vayron bo‘lishi oqibatida zarar ko‘rgan hududlarning tepaliklari va tog‘larida maksimal yo‘qotishlar yuz berdi.Boy berilgan farovonlikni esa 4-grafikdoga kartoshka mahsuloti misolida ko’rish mumkin,Qizil chiziqlar bilan ko’rsatilingan qism hozir kartoshka yemayapti.Nafaqt kartoshka balki zilzila oqibatida ko’p mahsulotlar miqdoriga zarar yetgan.7,8 magnitudali zilzila odamlarning azob-uqubatlariga qo'shimcha ravishda, Nepalning 20 milliard dollarlik yalpi ichki mahsulotining yarmiga yaqin iqtisodiy ta'sir ko'rsatdi.