1. Nuqsonlar va ularning turlari Radiatsion nuqsonlar

2. Chiziqli yoki bir o’lchamli nuqsonlar.

3. Sirtiy yoki ikki o’lchamli nuqsonlar.

4. Uch o’lchovli nuqsonlar.

Kristall panjarasining bir-biridan yakkalangan nuqtalaridagi o’lchamlari atomlar o’lchamlari qatori bo’lgan nuqsonlar nuqtaviy yoki nol o’lchovli nuqsonlar deb ataladi.

Atom nuqsonlarga quyidagi nuqsonlar kiradi:

panjara tugunlaridagi bo’shliqlar - vakansiyalar (Shottki nuqsonlari), tugunlar orasidagi ortiqcha atom (Frenkel nuqsoni), panjara tugunidagi begona-kirishma (primes) atom, tugunlar orasidagi suqilma (asosiy atom radiusidan kichik radiusli) atom.

Nuqsonlarni o’lchamlar jihatidan sinflarga ajratganda bir o’lchovli (chizig’iy) nuqsonlar aytib o’tilgan edi, bu nuqsonlarning o’lchamlari ikki yo’nalishda juda kichik va uchinchi yo’nalishda xar qancha uzun bo’lishi mumkin. Bunday nuqsonlarni dislokatsiyalar deyiladi. Dislokatsiya yoki dislokatsiya chizig’i deb kristalning siljigan sohasini siljimagan sohasidan ajratib turuvchi chiziqqa aytiladi.

Qattiq jismlarda bosim ostida ishlov berish cho’zish, bolg’alash, siqish dislokatsiyalar paydo bo’lishiga olib keladi. Bundan tashqari kristal boshqa moddadan yasalgan taglik bilan kontaktlashganda nomoslik dislokatsiyalari paydo bo’ladi. Bunday dislokatsiyalar yarimo’tkazgich getero’ tuzilmalarni epitaksiya usulida o’stirishda katta o’rin tutadi.

CHIZIQLI NUQSONLAR. DISLOKATSIYALAR

Kristallardagi yassi yoki ikki o’lchamli nuqsonlar

Bunday nuqsonlar sirt nuqsonlari deb ham atalib, ikki xil bo’ladi: tashqi va ichki.

Kristallning boshqa muhit yoki fazalar bilan chegaralangan sirtidagi nuqsonlar tashqi yassi nuqsonlar hisoblanadi.

Ichki yassi nuqsonlar kristall panjarasining bir fazoviy orientatsiyasidan boshqa orientatsiyasiga o’tgan joylarida paydo bo’ladi.