1. oksidlarning tiklanish jarayonlari Temir oksidlarini tiklanish jarayonining termodinamikasi

lnKM
Temir (III)-oksidini karbotermik tiklanish jarayonida Gibbs energiyasining o‘zgarishi
Harorat 10 birlikka ortganda, ya‟ni 543 K ga yetganda gematitning karbotermik
reaksiyasi mutlaq muvozanat holatga keladi.
Harorat 544 K ga etganda esa kimyoviy reaksiya sekin-asta
kurtak ota boshlaydi va bu sistemada kimyoviy muvozanat
Le-Shatelye prinsipiga binoan o’ng tomonga (mahsulotlar hosil bo’lish tomoniga)
siljiy boshlaydi.
Harorat 923 K ga yetganda esa to’g’ri reaksiya tezligi teskari reaksiya tezligidan
63110 marta yuqori bo’ladi. Bu tezlik metallurgik jarayonlarning normal tezlikda oqib o’tishi uchun yetarli hisoblanadi.
Masalan, mexanik (parrakli) aralashtirish, pnevmatik (havo bilan) aralashtirish va hokazo. Lekin pirometallurgik qayta ishlashda reaksion sistemani aralashtirish qiyinroq, ayniqsa yuqori haroratli suyuq konvertor shlaklarini mexanik aralashtirishning imkoni deyarli yo’q. Chunki metall parraklar yuqori haroratda suyuq shlak ichida erib ketadi. Shuning uchun yuqori haroratli suyuq shlaklarni qayta ishlashda gaz bilan barbotajlash usulidan foydalaniladi. Demak, biz ko’rib chiqayotgan usulda uglerod barcha temir va mis oksidlari bilan reaksiyaga kirishgandan so’ng CO2 gaziga aylanadi va yuqoriga ko’tarila boshlaydi. Bir nechta reaksion sirtlardan ajralayotgan CO2 gazlari birlashib yirikroq pufakchalarga aylanadi va yuqoriga ko’tarilayotgan vaqtda suyuq vannani pnevmatik aralashtiradi. Bunda magnetitning tiklanishidan so’ng hosil bo’lgan FeO suyuq vannaning barbotajlanishi tufayli reaksion sirtni tark etib, keyingi magnetit qatlamining yuzasini ochilishiga va tiklanish reaksiyasining davom etishiga olib keladi.
Ishlab chiqarish amaliyotiga ko’ra, magnetitning qattiq uglerod bilan tiklanishi 820 – 1000 oC (1093 – 1273 K) haroratlar intervalida sodir bo’lishi kuzatilgan (3.13-rasm). Bu haroratlar intervalida tiklanish jarayonining muvozanat doimiyligi 100 – 1693 oralig’idagi qiymatlarga ega bo’lgan.

•