1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Formaga hisoblash maydonlarini kiritish 
Formaga yangi qo‘shimcha hisoblash maydonlarini qo‘yish uchun konstruktor 
rejimiga kirilib, instrumentlar panelidan yangi maydon olinib formaga qo‘yiladi. 
Hosil qilingan maydonga ―=‖ belgisi qo‘yilib, keyin formula yoziladi. Maydonlar [ 
] ichida yoziladi. Masalan, =[soni]*[baho]. Bu misolda ―soni‖ maydonidagi 
qiymat ―baho‖ maydonidagi qiymatga ko‘paytirilib, yangi ochilgan maydonga 
yoziladi. Forma maydoniga yozuvlar bo‘yicha umumiy yig‘indi va shunga 
o‘xshash hisoblashlarni ham bajarsa bo‘ladi. Masalan, =Sum([soni]*[baho] 
Bu misolda hamma ―soni‖ maydonidagi qiymat hamma ―baho‖ maydonidagi 
qiymatga ko‘paytirilib, ularning yig‘indisi yangi ochilgan maydonga yoziladi. 
Formada yangi tashkil qilingan maydonda mantiqiy hisoblashlarni ham bajarsa 
bo‘ladi.
Masalan, =iif([soni]>20;[soni]*[baho]*0,1;[soni]*[baho]*0,05) 
Bu misolda agar ―soni‖ maydonidagi qiymat 20 dan katta bo‘lsa, [soni]*[baho]*0,1 
hisoblash, aks holda [soni]*[baho]*0,05 hisoblash bajarilib, qiymat yangi ochilgan 
forma maydoniga yoziladi. 
Accessning standart funksiyalari 
Access MBBTda bir qancha standart funksiyalar mavjud. Ularni ishlatish 
uchun konstruktor rejimiga kirib, kerakli maydon belgilanadi. Sichqonchaning 

---

60 
o‘ng tugmachasi bir marta chiqillatib, keyin u yerdan ―obrabotka sobыtiy‖ 
bo‘limiga kiriladi. Birinchi oynadan ―Funksii‖, keyin ―Vstroyennыe funksii‖ 
bo‘limi tanlanadi. Ikkinchi oynada funksiyalarning quyidagi ro‘yhati chiqadi: vse, 
massivы, preobrazovaniye, baza dannыx, finansovыe, matematicheskiye, 
upravleniye, statisticheskiye, tekstovыe va boshqa. Ularning ayrimlarini ko‘rib 
chiqamiz. 
 Matematik funksiyalar: 
Abs – modul; 
Cos – kosinus; 
Sin – sinus; 
Tan – tangens; 
Atn – arktvngens; 
Sqr – kvadrat ildiz; 
Log – natural logarifm; Int – haqiqiy sonning butun qismini olish; 
Exp – eksponenta va boshqa. 
Rnd – 0 va 1 oralig‘idagi istalgan sonni tanlab olish;