1-savol Kiberxavfsizlikning asosiy tushunchalari
Download 138.67 Kb.
|
22 ta savol to\'liq
- Bu sahifa navigatsiya:
- Foydalanishni
Tayanch iboralar: foydalanishni boshqarish, foydalanishni diskretsion
boshqarish usuli (Discretionary access control, DAC), foydalanishni mandatli boshqarish usuli (Mandatory access control, MAC), foydalanishni rollarga asoslangan boshqarish usuli (Role-based access control, RBAC), foydalanishni atributlarga asoslangan boshqarish usuli (Attribute-based access control, ABAC), foydalanishni boshqarish matritsasi, ACL yoki C-list. Foydalanishni boshqarish. Avtorizatsiya foydalanishlami nazoratlashning autentifikatsiyadan o‘tgan foydalanuvchilar harakatlarini cheklash qismi bo‘lib, aksariyat hollarda foydalanishni boshqarish modellari yordamida amalga oshiriladi. Foydalanishni boshqarish subyektning obyektga yo‘naltirilgan faollik manbai imkoniyatini aniqlashdir. Umumiy holda foydalanishni boshqarish quyidagi sxema orqali tavsiflanadi (11.1-rasm): 11.1-rasm. Foydalanishni boshqarish sxemasi Hozirda tizimlarda obyektlardan foydalanishni boshqarishning quyidagi usullari keng tarqalgan: foydalanishni diskretsion boshqarish usuli (Discretionary access control, DAC); foydalanishni mandatli boshqarish usuli (Mandatory access control, MAC);
RBAC); foydalanishni atributlarga asoslangan boshqarish usuli (Attribute-based access control, ABAC). Tizimda ushbu usullaming bir-biridan alohida-alohida foydalanilishi talab etilmaydi, ya’ni ulaming kombinatsiyasidan ham foydalanish mumkin. Foydalanishni boshqarishning DAC usuli. Foydalanishni boshqarishning mazkur usuli tizimdagi shaxsiy aktivlami himoyalash uchun qo‘llaniladi. Bunga ko‘ra obyekt egasining o‘zi undan foydalanish huquqi va foydalanish turini belgilaydi. DAC da subyektlar tomonidan obyektlami boshqarish subyektlaming identifikatsiya axborotiga asoslanadi. Masalan, UNIX operatsion tizimida fayllami himoyalashda, fayl egasi qolganlarga o ‘qish (read, r), yozish (write, w) va bajarish (execute, x) amallaridan bir yoki bir nechtasini berishi mumkin. Umumiy holda DAC usuli aksariyat operatsion tizimlarda foydalanishlami boshqarishda foydalaniladi. Masalan, 11.2-rasmda DAC usulini Windows OTlarida foydalanish holati keltirilgan. 11.2-rasm. Windosw OT da DACdan foydalanish Biroq, DACning jiddiy xavfsizlik muammosi - ma’lumotlardan foydalanish huquqiga ega bo‘lmagan subyektlar tomonidan foydalanilmasligi to‘liq kafolatlanmaganligi. Bu holat ma’lumotlardan foydalanish huquqiga ega bo‘lgan biror bir foydalanuvchining ma’lumot egasining ruxsatisiz foydalanish huquqiga ega bo‘lmagan foydalanuvchilarga yuborish imkoniyati mavjudligida namoyon bo‘ladi. Bundan tashqari, DACning yana bir kamchiligi tizimdagi barcha obyektlar ulardan foydalanishni belgilaydigan suyektlarga tegishli ekanligi. Amalda esa, tizimdagi barcha ma’lumotlar shaxslarga tegishli bo‘lmay, balki butun tizimga tegishli bo‘ladi. Bularga yaqqol misol sifatida axborot tizimini keltirish mumkin. DACning klassik tizimida, dastlab obyekt hech kimga biriktirilmagan bo‘lsa, “yopiq” obyekt deb ataladi. Agar obyekt foydalanuvchiga biriktirilgan va ulardan foydalanish bo‘yicha cheklovlar o‘matilgan bo‘lsa, “ochiq” obyekt deb ataladi. Download 138.67 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling