1-savol Microsoft Excel dasturi vositasi imkoniyatlari va dasturda ishlash
Download 145.79 Kb.
|
IIKT yakuniy javoblar
|
Текст по столбцам.. – matnni ustunlarga boʻlish;
Консолидация.. – qiymatlarni birlashtirish; Группа и структура – yangi tizimlar olish; Свободная таблица. – natijaviy jadvallar tuzish; Внешние данные – tashki maʼlumotlar kiritish. Окно - ishchi oynani tartiblash. Справка - yoʻriqnoma va maʼluomot olish. Excel 2007 va 2010 versiyalarida ishchi menyu boʻlimlari umumlashtirilgan va tartibga keltirilgan hamda "Главная" (Asosiy), "Вставка" (Qoʻshish), "Разметка страницы" (Sahifani tahrirlash) , "Формулы" (Formulalar), "Данные" (Maʼlumotlar), "Рецензирование" (Taqriz), "Вид" (Koʻrinish) boʻlimlaridan iborat. Excelda diagrammalar[tahrir | manbasini tahrirlash] Excel dasturining foydali tomoni unda kiritilgan maʼlumotlar asosida diagrammalar yaratish mumkin. Excelda maʼlumotlar asosida tayyorlanadigan diagrammalar quyidagi turlarga boʻlinadi: gistogramma; — sohali; grafikli; — xalqali; doiraviy; — sirtli; nuqtali; — birjaviy va hokazo. Diagramma hosil qilish uchun quyidagi ketma-ketlikka rioya qilish kerak: 1) Elektron jadvalni yuklash. 2) Mavzuni kiritish. 3) Ustunlar kengligini tanlash. 4) Har bir ustunga mos nomlarni kiritish. 5) Yacheykalarni maʼlumotlar bilan toʻldirish 6) Toʻldirish ustunining formulasini berish. 7) «Jami xarajatlar miqdori». Natijaviy jadval hosil qilish. 8) Maʼlumotlarni saralash. 4-savol
Dasturning maqsadi va uning yordami bilan hal qilingan vazifalar "1C: Buxgalteriya 8" dasturi yordamida hal qilingan vazifalarni quyidagicha shakllantirish mumkin: Korxonaning iqtisodiy, tashkiliy va moliyaviy faoliyatini kompleks avtomatlashtirish (https://fayllar.org/kompleks-sonlar-nazariyasi-va-ularning-xossalari.html); Parallel buxgalteriya va soliq hisobi; Ko'p valutali buxgalteriya hisobini yuritish; Turli tahliliy hisobotlarni tuzish; Standart operatsiyalar mexanizmidan foydalanish (https://fayllar.org/reja-iqtisodiy-tizimlar-va-ularning-turli-modellari.html); Korxona mablag'larini hisobga olish; Bank va kassa operatsiyalarini hisobga olish; Inventarizatsiya harakatini hisobga olish; Kontragentlar bilan hisob-kitoblarni yuritish (https://fayllar.org/banklararo-hisob-kitoblarni-hisobga-olishni-avtomatlashtirish.html); Ombor operatsiyalarini hisobga olish; Ishlab chiqarish hisobi; Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarni hisobga olish; Ish haqi hisobi va kadrlar hisobi (https://fayllar.org/11-amaliy-mashgulot-mavzu-tayyor-mahsulot-ish-xizmatlar-va-tov.html); Kadrlar hisobi; 5-savol
Bugun kundalik hayotimizni zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarisiz tasavvur etib bo‘lmaydi. Shu jumladan buxgalteriya sohasini ham. 2012 yildan byudjet tashkilotlariga foydalanish uchun bepul asosda taqdim etilgan “UzASBO’’ Ish haqi dasturiy majmuasi esa bu borada buxgalterlarga bugungi kunga kelib eng yaqin ko‘makchi vazifasini o‘tayapti. Dasturiy majmuaning Web-texnologiyaga asosan ishlab chiqilganligi bir tarafdan banklar (https://hozir.org/sovuq-urush-temir-parda-ortidagi-liderlar.html), moliya organlari bilan elektron tarzda ma‘lumot almashinish imkoniyatini yaratsa, yana bir tarafdan qonunchilikka kiritilgan o‘zgartirish va qo‘shimchalar ham markazlashgan tarzda qisva vaqtda to‘g‘rilanishiga sabab bo‘lmoqda. 6-savol Integratsiyalashgan avtomatlashtirilgan bank tizimi nima : O‘zbekistonda "UzCard"ga raqib yangi tizim joriy qilinmoqda. Bu tizim integratsiyalashgan tizim. O‘zbekistonda xalqaro to‘lov tizimlari bilan integratsiyalashgan universal banklararo GlobUzCard chakana to‘lov tizimi tashkil etilmoqda. Yangito‘lovtizimixalqaroto‘lovtizimlari (Visa, MasterCard, Union Pay International, JCB, American Express, Diners Club vaboshqalar) bilanxorijda GlobUz bank kartalari bilan xorijiy valyutada bank operatsiyalarini o‘tkazishni ta’minlash uchunaloqalarni o‘rnatishi lozim. Shuningdek, O‘zbekistonhududidaxorijiybanklar kartalarini qo‘llab-quvvatlanishini ta’minlaydi. 7-savol
Microsoft Power Point — univеrsal, imkoniyatlari kеng bolgan, korgazmali grafika amaliy dasturlari sirasiga kiradi va matn, rasm, chizma, grafiklar, animasiya effеktlari, ovoz, vidеorolik va boshqalardan tashkil topgan slaydlarni yaratish imkonini bеradi. MICROSOFT POWER POINT dan foydalanayotgan har bir foydalanuvchi yoki u yangi ish boshlovchi bo’lsa, yoki tajribali bo’lishidan qat`iy nazar, ushbu dasturga kiritilgan yangi usullarni yuqori darajada baholaydi. Kompyuter texnologiyasining rivojlanib borishi taqdimot masalasini hal etish ham oson, ham tez va asosiysi, sarf-harajatni juda ham kam bo’lishini ta'minlaydi. Shunday dasturlar yaratildiki, saydlar tayyorlash uchun matn, grafik muharrirlari, elektron jadval, multimedia dasturlari va Internet xususiyatlarini bog’lagan holda, quyidagi imkoniyatlarni beradi: 1) matn, rasm chizma va jadvallarni slayd sahifasida belgilangan tartibda joylashtirish; 2) matn, rasm chizma va jadvallarni slayd sahifasida ixtiyoriy 8-savol
Canva a dizayn uchun onlayn vosita tarkib qismlari, bepul vosita Ammo oyiga 9 evro miqdorida to'lov to'lasangiz, u Pro versiyasini ham taqdim etadi. Garchi bepul versiya tomonidan taqdim etiladigan imtiyozlar etarli bo'lsa va siz ko'p narsalarni qilishingiz mumkin. Ushbu vositaning ijobiy tomonlaridan biri shundaki, Internetdan tashqari, IOS va Android uchun dastur versiyasiga ega, shuning uchun siz o'zingizning dizayningizga kompyuteringizdan va mobil telefoningizdan kirishingiz va ularni tahrirlashingiz mumkin. Bu a ijtimoiy tarmoqlaringiz uchun tarkib yaratish uchun ideal vosita, sizning biznes profilingiz bormi yoki ular shaxsiy tarmoqlarmi. Ammo bu infografika yoki prezentatsiyalar kabi mashhur tarkibni yaratish uchun yaxshi manba hisoblanadi 9-savol
Prezi.com - bu Web-xizmat bo'lib, u orqali interaktiv multimediya taqdimotlarni (презентации) yaratish mumkin. Prezi.com Prezi ning asosiy sayti hisoblanadi va bu yerda interaktiv multimediya taqdimotlari yaratiladi Prezi.com da ishlash uchun avval ushbu saytdan ro'yxatdan o'tiladi. Uning Public free, Enjoy va Pro kabi tariflari mavjud. Basic - bepul tarif hisoblanib, bunda taqdimotlarni online tartibda yaratib, yaratilgan taqdimotlarni o'z kompyuterimizga saqlab olishimiz mumkin va fayllarni saqlash uchun serverda 100 MB joy ajratiladi. Prezi.com imkoniyatlari Prezi.com imkoniyatlari Prezi.com taqdimot yaratishda va taqdimotni vizuallashtirishda keng imkoniyatlar yaratilgan. Jumladan, videomateriallar, rasmlar, musiqalar joylashtirish mumkin. Taqimot vaqtida fonga musiqa qo'shish mumkin Prezi.com da tayyor shablonlardan foydalanish mumkin. Har bir shablon foydalanuvchi uchun kerakli imkoniylarni bera oladi. Tayyor shablonlardagi slayd ketma-ketligi avtomatik tarzda belgilab chiqilgan bo'ladi. 10-savol Taqdimot,slayd haqida tushuncha bering va misollar keltiring Slayd haqida Microsoft PowerPoint 97 - univеrsal, imkoniyatlari kеng bo’lgan, ko’rgazmali grafika amaliy dasturlari sirasiga kiradi va matn, rasm, chizma, grafiklar, animatsiya effektlari ovoz, vidеorolik va boshqalardan tashkil topgan slaydlarni yaratish imkonini bеradi. Slayd - ma'lum bir o‘lchamga ega bo’lgan muloqot varaqlari hisoblanadi. Unda biror maqsad bilan yaratilayotgan namoyish elеmеntlari joylanadi. Slaydlar kеtma-kеtligidan iborat tayyor ko’rgazmani kompyutеr ekranida, vidеomonitorda, katta ekranda namoyish qilish mumkin. Ko’rgazmani tashkil qilish - slaydlar kеtma-kеtligini loyihalash va jixozlash dеmakdir. Taqdimot haqida Power Point dasturi MICROSOFT firmasining WINDOWS qobig'i ostida yaratilgan bo’lib, ushbu dastur prеzеntatsiyalar (taqdimot qilish, ya'ni tanishtirish) bilan ishlash uchun eng qulay bo’lgan dasturiy vositalardan biridir. Bu dastur orqali barcha ko’rgazmali qurollarni yaratish va ba'zi joylarda esa ma'lumotlar bazasi sifatida xam qo’llash mumkin. Ayrim xollarda bu dasturdan multimеdia vositalarini boshqarish va ularni qo’llab, namoyish etuvchi qurilmalarga yuborish vazifalarini xam bajarish mumkin. Dasturdagi asosiy tushunchalar bu - slayd va prеzеntatsiya tushunchalaridir. Prеzеntatsiya(taqdimot) - yaratilayotgan slaydlar turkumi va uni namoyish etish uchun bеriladigan fayl nomi. Masalan: Prеzеntatsiya1 - Power Point dasturi ochilganda, sarlavhalar qatorida paydo bo’lib, yaratilgan yoki yaratilayotgan taqdimotning ayni vaqtdagi nomi hisoblanadi. Bu nomni kеyinchalik o’z ishingizga ko’ra almashtirishingiz mumkin. Power Point dasturini ishga tushirish. Bu dasturni ishga tushirishni WINDOWS ish stolidan boshlash zarur. Ish stolidagi quyidagi buyruqlarni bajarish orqali dastur ishga tushiriladi: "Пуск" - "Програмы" - "Microsoft 11-savol elektron jadval nima va imkoniyatlari. Birinchi elektron jadval (https://fayllar.org/mavzu-elektron-jadvallar-excel-elektron-jadvalli-dasturi-excel.html)dasturi VisiCalc nomi bilan o‘tgan asrning 80-yillari boshida ishlab chiqilgan. Undan keyin kompyuterlarning turlari va vazifasiga qarab SuperCalc, Multiplan, Framework, Simpmhony, Works, 1C-Buxgalteriya, Master, MS Excel va boshqalar ishlab chiqarilgan va takomillashtirib borilmoqda. Dastlabki naqli (versiyasi) 1994 yilda (https://fayllar.org/15-mavzu-microsoft-officening-amaliy-dasturlari.html)Microsoftkompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan va takomillashtirib borilayotgan Excel dasturi hozirgi kunda eng ommalashgan jadval protsessoridi Elektron jadvallar qo’llaniladigan sohalar juda ko’p Masalan, moliya, buxgalteriyaga oid ish xaqini hisoblash, har xil iqtisodiy texnik hisoblar, kundalik xo’jalik mollari va mahsulotlarni sotib olish hisoblash va hokazolar. 2. Elektron jadvalning EXCEL dasturini ishga tushirish xuddi Word dasturini ishga tushirish kabi uch xil usul bilan amalga oshiriladi. Buning uchun quyidagi usullardan birini amalga oshirish mumkin Ekrandagi EXCEL dasturi tugmachasini ustiga strelkani qo’yib chap tugmani ikki marta bosib, dasturni faollashtiramiz 3-usul: Kompyuterda avval yaratilgan biror elektron jadvalni ustiga ko’rsatgichni qo’yib “Enter” tugmachasini bossak yoki sichqon chap tugmasini ikki bor bossak EXCEL dasturi faollashib, ushbu jadvalni ochib beradi EXCEL dasturi faollashtirish uchun bundan boshqa usullar ham mavjud, bu kompyuterga o’rhatilgan WINDOWS versiyasiga bog’liq. 12-savol elektron jadval protsessorlarinig vazifalari. Jadval protsessorlarining funksiyalari turli tumandir: - elektron jadvallarni yaratish va taxrir qilish; - elektron jadvallarni bezash va chop etish; - formulalar orqali bolangan ko‘p jadvalli funksiyalar yaratish; - diagrammalarni ko‘rish, ularni o‘zgartirish va iqtisodiy masalalarni grafik usullarda yechish; - elektron jadvallar bilan ma’lumot bazasi kabi ishlash jadvallarni saralash, ma’lumot larni so‘rovga muvofiq tanlash; - jamlovchi va yakuniy jadvallar yaratish; - jadvallar ko‘rinishida tashqi ma’lumot bazasi ma’lumot laridan foydalanish; - «nima-agar» ko‘rinishidagi iqtisodiy masalalarning параметрlarini birma-bir tanlash yo‘li bilan yechish; - optimizatsiya masalalarini yechish - ma’lumotlarni statistik qayta ishlash; - slayd-shou yaratish; - makrokomandalar yaratish, ishlash muhitini foydalanuvchi ehtiyojiga moslashtirish va x.k. - Jadval protsessorlari asosan bajaradigan funksiyalari to‘plami va interfeysning qulayligiga ko‘ra farqlanadi. Shuning uchun faqat keng tarqalgan dasturiy mahsulotlarni ko‘rib chiqamiz. 13-savol
Jadval protsessorlarining funksiyalari turli tumandir - elektron jadvallarni yaratish va taxrir qilish; - elektron jadvallarni bezash va chop etish; - formulalar orqali bolangan ko‘p jadvalli funksiyalar yaratish; - diagrammalarni ko‘rish, ularni o‘zgartirish va iqtisodiy masalalarni grafik usullarda yechish; - elektron jadvallar bilan ma’lumot bazasi kabi ishlash jadvallarni saralash, ma’lumot larni so‘rovga muvofiq tanlash; - jamlovchi va yakuniy jadvallar yaratish; 14-savol
15-savol
16 Savol. Microsoft Excel dasturi vositasida formulalar bilan ishlashda xatoliklarning turlari haqida maʼlumot bering? Sonli ifodalar bevosita jadval ichiga kiritiladigan sonlardir. Formulalar — kiritilgan sonli qiymatlar boʻyicha yangi qiymatlarni hisoblaydigan ifodalardir. Formulalar har doim «=» belgisini qoʻyish bilan boshlanadi. Formula yacheykaga kiritilgandan keyin shu formula asosida hisoblanadigan natijalar yana shu yacheykada hosil boʻladi. Agar shu formulada foydalanilgan sonlardan yoki belgilardan biri oʻzgartirilsa, EXCEL avtomatik ravishda yangi maʼlumotlar boʻyicha hisob ishlarini bajaradi va yangi natijalar hosil qilib beradi. 17-savol- Ma’lumotlar bazasi nima? Hozirgi kunda inson faoliyatida ma’lumotlar bazasi (MB) kerakli axborotlarni saqlash va undan oqilona foydalanishda juda muhim rol o‘ynamoqda. Sababi: Jamiyat taraqqiyotining qaysi jabhasiga nazar solmaylik o‘zimizga kerakli ma’lumotlarni olish uchun albatta MBga murojaat qilishga majbur bo‘lamiz. Demak, MBni tashkil qilish axborot almashuv texnologiyasining eng dolzarb hal qilinadigan muammolaridan biriga aylanib borayotgani davr taqozasidir. Shuni qayd qilish lozimki, MBni yaratishda ikkita muhim shartni hisobga olmoq zarur: Birinchidan, ma’lumotlar turi, ko‘rinishi, ularni qo‘llaydigan programmalarga bog‘liq bo‘lmasligi lozim, ya’ni MBga yangi ma’lumotlarni kiritganda yoki ma’lumotlar turini o‘zgartirganda, programmalarni o‘zgartirish talab etilmasligi lozim. Ikkinchidan, MBdagi kerakli ma’lumotni bilish yoki izlash uchun biror programma tuzishga hojat qolmasin. 18-savol- Malumotlar bazasining shartlari nima? Maʼlumotlar Bazasining tuzishni rejalashtirish Navbat maʼlumotlar bazasining tashqi koʻrinishini shakllantirishga. Yuqorida koʻrganimizdek, relational MB jadvallardan iborat boʻladi. Har bir jadval esa ustunlar (attributlar) va qatorlardan tashkil topadi. Har bir qator ingliz tilida record deb ataladi va bitta buyum (shaxs) haqida maʼlumot saqlaydi. Maʼlumotlar bazasini boshqarish tizimlarida ishlash texnologiyasi. Bunda quyidagi bosqichlarni ajratib koʼrsatish mumkin: Muammoning qoʼyilishi. Bu bosqichda MB ni yaratish uchun vazifa shakllantiriladi. Unda bazaning tarkibi, nima uchun ishlatilishinishi yaratish maqsadi batafsil bayon etiladi. Shuningdek, ushbu MB da qanday turdagi ishlarni bajarish moʼljallanayotganligi (tashlash, qoʼshish, maʼlumotlarni oʼzgartirish, xisobotni ekranda chiqarish yoki chop etish va hakozo) sanab oʼtiladi. 2. Obʼektning tahlili. Bu bosqichda MB qanday obʼektlardan tuzilishi mumkinligin va xususiyatlari yaʼni obʼekt qanday parametrlar bilan aniqlanishi koʼrib chiqiladi. Barcha maʼlumotlarni alohida yozuvlar yoki jadvallar koʼrinishida joylashtirish mumkin. Shundan soʼng har bir alohida yozuv birligining turi (matnli, sonli va xokazo) aniqlanadi. 19-savol. Ma’lumotlar bazasini tashkil qilishning talablarini ko’rsating Axborot tushunchasi XXI asrni informatikasiz tasavvur etib bolmaydi. Axborot texnologiyalari bugungi kunda hayotimizning hamma sohalarini qamrab olgan. Informatika sohasining asosiy resursi axborotdir. «Axborot» sozi lotincha «information» sozidan olingan bolib, biror ish holati yoki ish faoliyati haqida malum qilish, xabar berish, biror narsa haqidagi malumot, degan manoni anglatadi. Keng manoda axborot moddiy dunyoning u yoki bu tomoni va unda sodir bolayotgan jarayonlarni bildiradi. Axborot tushunchasi inson faoliyatining barcha sohalarida foydalaniladi. Kundalik turmushda har bir mutaxassis turli xil axborotlar bilan ish yuritadi. Axborot tushunchasi bir qancha fanlarda turlicha izohlangan. Masalan: falsafada axborot inson ongiga tasir etib, obektiv reallikni aks ettiruvchi va harakatlantiruvchi kategoriya sifatida izohlanadi. Kibernetikada, informatika fanida axborot voqea - hodisalar togrisidagi bilimlarni oshirish yoki mafhumlikni soddalashtirish mezoni sifatida qollaniladi. Kompyuterlarni ishlatish faoliyatida esa axborotdan boshqarish funktsiyalarini amalga oshiruvchi obekt sifatida foydalaniladi. Axborot tushunchasi malumot tushunchasi bilan uzviy bogliq, lekin har qanday malumot axborot bolavermaydi Hozirgi kunda barcha axborotlarni nisbiy holda quyidagi turlarga ajratish mumkin Texnik axborot Agrobiologik axborot Siyosiy axborot Huquqiy axborot Iqtisodiy axborot va boshqalar 20-savol
Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi — bu ma’lumotlar bazasini hosil qiluvchi, ma’lumotlarni qayta ishlovchi va qidiruvchi tizim hisoblanadi. Qisqa qilib aytganda, MBBT barcha jarayonlarni amalga oshiradi. Ma’lumotlar bazasi faqat ma’lumotlarni saqlaydi, qolgan barcha ishlarni MBBT bajaradi. Ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlar, SQL so‘rov tillari orqali boshqariladi, bu tilda MBBT’ga so‘rov beriladi, bu so‘rov u yerda qayta ishlanib, natija olish uchun ma’lumotlar bazasiga murojaat qiladi, u yerdan so‘rovga mos ma’lumotni olib, so‘rovga javob beradi: 21-savol Malumotlar bazasini yaratish modellari haqida? Ma’lumotlar bazasini yaratish modellari. Ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimida har bir MB modeli quyidagi hususiyatlari buyicha tavsiflanadi: Ma'lumotlar tuzilmalarining turi. Ma'lumotlar ustida bajariladigan amallar. Butunlikning cheklanganligi. Bu hususiyatlarni e'tiborga olgan holda ma'lumotlar bazasini yaratish modellari quyidagi turlarga bo’linadi: Daraxtsimon (iyerarxik) yoki pog’onali modellar. Tarmoqli (turli) modellar. Relyatsion modellar. Daraxtsimon (iyerarxik) modeli pastki pog’onadagi yuqori pog’onadagiga bo’ysinish tartibida joylashgan elementlar to’plamidan iborat bo’ladi va ag’darilgan daraxtni tashkil etadi. Daraxtsimon (iyerarxik) modelda ob’ektlar yozuvlar ko’rinishida ifodalanadi. Ierarxik modelda ikki yarusdagi (qatlam) elementlar bog’langan bo’lsa unday ma’lumotlar tarmoqli (to’rli) modelda ifodalangan deyiladi. Tarmoqli modelda ham ob’ektlar daraxitsimon modellardagi kabi yozuvlar ko’rinishida tasvirlanadi. 22-savol
Ma'lumki, MB tushunchasi fanga kirib kеlgunga qadar, ma'lumotlardan turli ko’rinnshda fondalanish juda qiyin edi. Dastur tzuvchilar ma'lumotlarni shunday tashkil qilar edilarki u faqat karalayotgan masala uchungina o’rinli bo’lardi. Xar bir yangi masalani xal qilishda Ma'lumotlar qaytadan tashkil qilinar va bu xol yaratilgan dasturlardan foydalanishni qiyinlashtirar edi. Shuni qayd qilish lozimki, MBni yaratishda ikkita muxim shartni xuco6ra olmoq, zarur: Birinchidan, Ma'lumotlar turi, ko’rinishi, ularni qo’llaydigan dasturlarga bogliq, bo’lmasligi lozim, ya'ni MBga yangi ma’lumotlarni kiritganda yoki ma'lumotlar turini ozgartirganda, dasgurlarni ozgartirish talab etilmasligi lozim. Ikkinchidan, MBdagi kеrakli ma'lumotni bilish yoki izlash uchun biror dastur tuzishga xojat qolmasin. Shuning uchun xam MBni tashkil etishda ma'lum qonun va koidalarga amal qilish lozim. Bundan buyon axborot so’zini ma'lumot sozidan farqlaymiz, ya'ni axborog so`zini umumiy tushuncha sifatida qabul qilib, ma'lumot deganda aniq bir belgilangan narsa yoki xodisa sifatlarini nazarda tutamiz. 23-savol
MB ning ierarxik modeli pastki pog’onadagi yuqori pog’onadagiga bo’ysunish tartibida joylashgan elementlar to’plamidan iborat bo’ladi va ag’darilgan daraxt (graf) ni tashkil etadi. ushbu model, sath tugun, bog’lanish kabi parametrlar bilan tavsiflanadi. Uning ishlash tamoyili shundayki quyi satxdagi bir necha tugunlar bog’lanish yordamida yuqoriroq satxdagi bitta tugun bilan bog’langan bo’ladi. Tugun - bu ierarxiyaning berilgan satxida joylashgan elementning axborot modelidir. 24-savol
Relyatsion (lotin tilidagi relatio-munosabat sozidan olingan) modelda ma’lumotlarni saqlash uni tashkil etuvchi kismlari orasidagi munosabatlarga asoslangan. Eng sodda holda u ikki o’lchovli massiv yoki jadvaldan iborat bo’ladi. Murakkab axborot modellari ana shunday jadvallarning ozaro bog’langan to`plamidan iborat. 25-savol- Malumotlar bazasining boshqarish tizimining Oracle texnologiyasi. Oraclening juda ko'p utilitlari (Rman, oracle guard data, Oracle Data Grid,… ) mavjud bo'lib, ular ham ma'lumotlarni foydalanuvchi uchun qulay ko'rinishda taqdim etish (boshqarish, nazorat qilish) uchun ishlatilgan.misol uchun Rman utilitasini oladigan bo'lsak, bu utilita bazani to'liq yoki qisman zahira nusxalarini juda katta hajmga kamaytirib (siqib) hosil qiladi va saqlash uchun o'zi tushunarli bo'lgan kodlarga aylantiradi. Bazaga shikast etganda shu zahira nusxa orqali bazani qayta tiklash mumkin bo'ladi. Oracle, SQL kodlari orqali buyruqlarni qabul qiladi. Bu so'rov tili ma'lumotlar bazasini yuklash, uni to'xtatish, montirovka qilish, jadvallar yaratish, o'chirish, o'zgartirish, ma'lumotlar ichidan kerakligini chiqarib olish va boshqa vazifalar uchun ishlatiladi. Bu til juda ko'p Ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlari uchun umumiy hisoblanadi. SQL kodlari bir yoki bir necha jadvallar ustida so'rovlarni amalga oshira oladi. 26-savol Malumotlar bazasining boshqarish tiZiming Microsoft texnologiyasi MBBT Access ning barcha vazifalari va imkoniyatlarini o’rganib uni ishlatish texnologiyasi bilan tanishib chiqamiz, hamda olib boriladigan amaliy mashg’ulotlarni shu MBBT da tashkil etishni tavsiya qilamiz. Buning uchun avvalo Microsoft Access bajaradigan vazifalari, uning darchasi va ish yurituvchi asosiy obyektlari bilan yaqindan tanishishga o’tamiz. Microsoft Access ish darchasi Microsoft Office tarkibidagi Microsoft Access piktogrammasi ustida «sichqoncha» chap tugmasini 2 marta bossak, ekranda Access darchasi paydo bo’ladi: Darchaning birinchi satrida MBBT nomi Microsoft Access deb ifodalangan, 2-nchi satrda esa tavsiyanoma punktlari: Uchinchi satrida Standart paneli piktogrammalari joylashgan. Darchaning keng qismi ishchi maydon hisoblanadi. Ishchi maydonda yuqoridagi muloqot darchasi hosil bo’ladi. Bu darcha yordamida biz yangi MBni tashkil qilishimiz yoki mavjud MBni ochib ular ustida ishlashimiz mumkin. Access darchasi 6 ta obyektdan iborat bo’lib, asosan shular bilan ish yuritiladi. Bular: Таблица (jadval), Запрос (so’rov), Форма (forma), Отчет (hisobot), Макрос (makro buyruq) va Модул. Jadval - MBning ma’lumotlar saqlaydigan asosiy obyekti; So’rov - MB dagi ma’lumotlarni tartiblash, biror kerakli ma’lumotni qidirib topish kabi vazifalarni bajaradi. 27-savol- Algoritm haqida tushuncha Algoritm” tushunchasi Yuqorida qayd etganimizdek, qo ‘yilgan biror masalani kompyuterda yechish uchun, avval uning matematik modelini, keyin esa yechish algoritmi va dasturini tuzish kerak bo‘ladi. Ushbu uchlikda algoritm bloki muhim ahamiyatga ega. Endi algoritm tushunchasining ta’rifi va xossalarini bayon qilamiz. Masala echimini cheklangan qadamlar natijasida hosil qiladigan, oldindan tayinlangan va aniq belgilangan qoidalar yoki buyruqlar ketma-ketligi algoritm deyiladi. Soddaroq qilib aytganda, algoritm bu - oldimizga qo‘yilgan masalani yechish uchun zarur bo‘lgan amallar ketma-ketligidir. Algoritm tuzish - bu dasturlashdir, algoritmni tuzuvchilar esa dasturchilardir. Masalan, ax2+bx+c=0 kvadrat tenglamani yechish uchun quyidagi amallar ketma-ketligi zarur bo‘ladi: a, b, c koeffitsiyentlar berilgan bo‘lsin. Berilgan a, b, c koeffitsiyentlar yordamida discriminant. D=b2-4ac hisoblanadi D>0 bo‘lsa X12 = (−b± D)/ 2*( a)- hisoblanadi. D<0 bo‘lsa, haqiqiy echimi yo‘q. 28-savol
Algoritmning asosiy xossalari.Algoritmning 5-ta asosiy xossasi bor: Diskretlilik (Cheklilik). Bu xossaning mazmuni algoritmlarni doimo chekli qadamlardan iborat qilib bo‘laklash imkoniyati mavjudligida. Ya’ni uni chekli sondagi oddiy ko‘rsatmalar ketma-ketligi shaklida ifodalash mumkin. Agar kuzatilayotgan jarayonni chekli qadamlardan iborat qilib qo‘llay olmasak, uni algoritm deb bo‘lmaydi. Tushunarlilik. Biz kundalik hayotimizda berilgan algoritmlar bilan ishlayotgan elektron soatlar, mashinalar, dastgohlar, kompyuterlar, turli avtomatik va mexanik qurilmalarni kuzatamiz.Ijrochiga tavsiya etilayotgan ko‘rsatmalar, uning uchun tushinarli mazmunda bo‘lishi shart, aks holda ijrochi oddiygina amalni ham bajara olmaydi. Undan tashqari, ijrochi har qanday amalni bajara olmasligi ham mumkin.Har bir ijrochining bajarishi mumkin bo‘lgan ko‘rsatmalar yoki buyruqlar majmuasi mavjud, u ijrochining ko‘rsatmalar tizimi (sistemasi) deyiladi. Demak, ijrochi uchun berilayotgan har bir ko‘rsatma ijrochining ko‘rsatmalar tizimiga mansub bo‘lishi lozim.Ko‘rsatmalarni ijrochining ko‘rsatmalar tizimiga tegishli bo‘ladigan qilib ifodalay bilishimiz muhim ahamiyatga ega. Masalan, quyi sinfning a’lochi o‘quvchisi "son kvadratga oshirilsin" degan ko‘rsatmani tushinmasligi natijasida bajara olmaydi, lekin "son o‘zini o‘ziga ko‘paytirilsin" shaklidagi ko‘rsatmani bemalol bajaradi, chunki u ko‘rsatma mazmunidan ko‘paytirish amalini bajarish kerakligini anglaydi. Aniqlik. Ijrochiga berilayotgan ko‘rsatmalar aniq mazmunda bo‘lishi zarur. Chunki ko‘rsatmadagi noaniqliklar mo‘ljaldagi maqsadga erishishga olib kelmaydi. Odam uchun tushinarli bo‘lgan "3-4 marta silkitilsin", "5-10 daqiqa qizdirilsin", "1-2 qoshiq solinsin", "tenglamalardan biri yechilsin" kabi noaniq ko‘rsatmalar robot yoki kompyuterni qiyin ahvolga solib qo‘yadi.Bundan tashqari, ko‘rsatmalarning qaysi ketma-ketlikda bajarilishi ham muhim ahamiyatga ega. Demak, ko‘rsatmalar aniq berilishi va faqat algoritmda ko‘rsatilgan tartibda bajarilishi shart ekan. Ommaviylik. Har bir algoritm mazmuniga ko‘ra bir turdagi masalalarning barchasi uchun ham o‘rinli bo‘lishi kerak. YA’ni masaladagi boshlang‘ich ma’lumotlar qanday bo‘lishidan qat’iy nazar algorim shu xildagi har qanday masalani yechishga yaroqli bo‘lishi kerak. Masalan, ikki oddiy kasrning umumiy mahrajini topish algoritmi, kasrlarni turlicha o‘zgartirib bersangiz ham ularning umumiy mahrajlarini aniqlab beraveradi. Yoki uchburchakning yuzini topish algoritmi, uchburchakning qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, uning yuzini hisoblab beraveradi. Natijaviylik. Har bir algoritm chekli sondagi qadamlardan so‘ng albatta natija berishi shart. Bajariladigan amallar ko‘p bo‘lsa ham baribir natijaga olib kelishi kerak. Chekli qadamdan so‘ng qo‘yilgan masala yechimga ega emasligini aniqlash ham natija hisoblanadi. Agar ko‘rilayotgan jarayon cheksiz davom etib natija bermasa, uni algoritm deb atay olmaymiz. Algoritmning tasvirlash usullari .Yuqorida ko‘rilgan misollarda odatda biz masalani yechish algoritmini so‘zlar va matematik formulalar orqali ifodaladik. Lekin algoritm boshqa ko‘rinishlarda ham berilishi mumkin. Biz endi algoritmlarning eng ko‘p uchraydigan turlari bilan tanishamiz 29-savol
A) So’zlar yordamida berish. Bu usulda algoritmning har bir amali so’zlar orqali ifodalanadi.б)Matematik formulalar usuli. Bu usulda algoritmning har bir amali matematik ifodalar yordamida beriladi. Algoritmning buyruqlarini ifodalashda oddiy matematik yozuvlardan foydalanish mumkin.C) Blok-sxemalar usuli. Bunda algoritmning har bir amali mahsus geometrik shakllar yordamida ifodalanadi. Blok-sxemalarda quyidagi shakllardan foydalanish mumkin: 30-savol Algoritmlarning blok-sxema koʻrinishidagi figura va ularning vazifalari haqida tushuncha Blok-sxemalarni tuzishda foydalaniladigan asosiy sodda geometrik figuralar quyidagilardan iborat: NomiBelgilanishiVazifasijarayonBir yoki bir nеchtа аmаllаrni bаjаrilishi nаtijаsidа mа’lumоtlаrning uzgаrishiQarorBirоr shаrtgа bоglik rаvishdа аlgоritmning bаjаrilish yunаlishini tаnlаshSiklDаsturni uzgаrtiruvchi buyruk yoki buyruklаr turkumini uzgаrtirish аmаlini bаjаrishАvvаl аniklаngаn jаrаyonОldindаn ishlаb chikilgаn dаstur yoki аlgоritmdаn fоydаlаnishKiritish chiqаrishАхbоrоtlаrni kаytа ishlаsh mumkin bulgаn shаklgа utkаzish yoki оlingаn nаtijаni tаsvirlаshBog'lagichUzilib kоlgаn ахbоrоt оkimlаrini ulаsh bеlgisiHujjatАхbоrоtlаrni kоgоzgа chikаrish yoki kоgоzdаn kiritishBoshlash / tugatishАхbоrоtni kаytа ishlаshni bоshlаsh, vаktinchа yoki butunlаy tuхtаtish Download 145.79 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|