1-semenar mashg’uloti Tilshunoslik faning o’rganish obyekti

1-semenar mashg’uloti

Tilshunoslik faning o’rganish obyekti

Savol va toshiriqlar:

1.Tilning jamiyatdagi vazifasi nimadan iborat?

2.Tilning material asosini nima tashkil etadi?

3.Tilshunoslik qanday fanlar bilan uzviy aloqador?

4.Makro- va mikrolingvistikalar nimalarni taqazo qiladi?

5.Tilshunoslikka faning asosiy tekshiruv ob’ekti nimalardan iborat?

6.Ummumiy tilshunoslida qanday masalalar urganiladi?

7.Til belgisi deganda nimani tushunasiz?

8.Til sestimasini asosiy unsurlari nimalardan iborat?

9.Inson tilining paydo bulishi bilan bog’liq biologic farazlar?

10.Tilning paydo bo’lishi bilan bog’liq ijtimoiy fazarlar?

11.sanab o’tilgan farazlarga qanday munosabat bildirasiz.

12.Tilning paydo bo’lishida imo- ishoraning ahamiyati bormi?

Javoblari:

1.Til kishilik jamiyatida yaratilga bo’lib ,aloqa vositasi sifatida xizmat qiladigan ijtimoiy hodisadir.Uning tabiati ayrim shaxsda emas, balki jamiyat uchun xizmat qilishida namoyon bo’ladi.

2.Tilning material asosini so’zlar ya’ni anqiroq ilib aytsak fonetika,leksika va grammatika bular barchasi tilshunorlil va tilning asosini tashkil etadi.

3.Tilshunoslik fani falsafa,mantiq,tarix,psixologiya etnografiya,antropologya,matematika,jug’rofiya va fizika kabi fanlar bilan uzviy aloqador.Chunki tilning paydo bulishi,rivojlanishi jamiyat bilan bog’liq.

4.Tilshunoslik fanini 2ga:makrolingvistika va mikrolingvestikalarga bo’lib o’rganamiz.

Makrolingvistika-tilning paydo bo’lishi,uning tariqqiyot qonunlarini,tilning ijtimoiy mohiyatini,tafakkur bilan munosabatini va boshqalarni o’z ichiga oladi. Mikrolingvistika-(kishik tilshunoslik)tilning faqat ichki tuzilishi ya’ni fonetik,leksik va gramatik tuzilishini o’rganadi.

5.Tilshunoslika kirish umumiy tilshunoalikni ajrlmas qismi sifatida til haqidagi dastlabkima’lumotlarni,tilshunoslik fanining asasiy tarkibiy qismlarini,tilshunoslikda qullanadigan limit terminlarni o’rganadi.

6.Umumiy tilshunoslik til ilmiga xos bo’lgan umumiy masalalarni o’rganadigan mustaqil fan bo’lib,u sakkiz nazariy muammolar talqini bilan shug’ullanadi.

7.Belgilar voqeylikdagi mavjud narsa, predmet va voqea hodisalarni nomlash uchunxizmat qiladi.Ularning ba’zilari esa anashu o’rtasidagi semantic-grammatik aloqasini o’rnatish uchun qo’lanadi.Til belgilari o’ziga xos semiologik sistimani (ishoralar sestimasini) tashkil etadi.

8.Til sestimasi o’ta murakkab tuzilishiga ega bo’lagan ma’lum ir butunlikni,yaxlitlikni tashkil etadi.Mazkur sistemaning asosiy unsurlaridan biri belgilar sanaladi.Chunki belgilar ham jamiyat tomonidan yaratilgan.

9.Tilning paydo bo’lishida biologik farazlar bu inson miyasining ,tafakkurining va ular bilan bog’liq holda nutq organlarining ko’p yillar davomida o’sishini taqozo etadi.

10.Tilning paydo bo’lishida ijtimoiy farazlar insonning mehnat faoliyatini va jamiyat salmog’ining rolini tashkil etadi.

11.Til bundan ancha ilgari paydo bulgan va bunga yuqoridagi farazlar asos buladi.Til bugungi kunda ham rivojlanib bormoqda.

12.Tilning paydo bulishi bilan bog’liq farazlarda imo-ishoralar bilan ham qaysidir ma’noda aloqadordir.Chunki imo-ishoralar ham tilning paydo bulishida qanadaydir ahamiyatga ega, bunga sabab tilpaydo bulishidan oldin odamlar imo-ishora orqali gaplashishga.Masalan,Avstraliyaning Aranda qabilasi vakillarining 450 xil imo-ishora qo’llagani ma’lum.Bu esa ular imo ishora orqali so’zlashishining isbotidir.