1 sinf ona tili va o'qish savodxonligi darsligining tabiat nematlari bo'limidagi matnlarni grammatik tahlil qilish reja

Miraziz A’zam

Vatan — bizning uyimiz,
Vatan — bizning ko‘chamiz,
Soylardagi suvimiz
Mazza qilib ichamiz.
She’rda bolalarning Vatnni o’z uyiga, ko’chasiga, soydagi suvlarga o’xshatishi misralarda tabiiy va samimiy holda namoyon etilgan. Shoir turli hayotiy, haqqoniy tafsilotlarda, boy ifoda vositalarida bolalikka xos xususiyatlarni g‘oyat zavqli madh etadi.
Vatan — bizning tog‘imiz,
Olma-anor bog‘imiz,
Bug‘doy, arpa dalamiz,
O‘ynab mazza qilamiz⁴.
Shoir Vatnni o’z tog’larga, bog’larga, bug’doy, arpa dalalarga, ularda mazza qilib o’ynashini suvlarga boyligini tasvirlagan.
Ozod, erkin ona-Vatanimizni jondan sevgan, e’zozlagan Miraziz A’zam «Vatan» she’rida mamlakatimizning tengi yo‘q oltin konlarini, tandir to’la nonlarini, shu Vatanning farzandilari maktablarda o’qishini, o’rganishini g‘oyaviy-badiiy yuksak misralarda beradi va shoir boladagi ona-Vatan bilan faxrlanish sabablarini ham zo‘r ehtiros bilan chizadi:
Oltin to‘la konimiz,
Tandir to‘la nonimiz. Vatan — maktab-onamiz,
O‘qishni o‘rganamiz.
Shoir she’rida bolalarga xos xususiyatlardan ustalik bilan foydalanib, ularda Vatandan faxrlanish tuyg‘ularini ko‘rsatishga harakat qilgan.
Miraziz A’zam bolalar uchun yozgan she’rlarida turli tasviriy vositalar, ajoyib o‘xshatish, sifatlash va istioralarni mohirlik bilan qo‘llaydiki, bular asarning g‘oyaviy-badiiy mukammalligini ta’minlabgina qolmay, kitobxonlarning so‘z boyligini, nutqini boyitadi, ularda estetik zavq-shavq uyg‘otadi.
Xulosa qilib aytganda Miraziz A’zam yuqoridagi kabi asarlari bilan o‘zbek bolalar adabiyotining shakllanishi va yuksalishiga katta hissa qo‘shmoqda. U o‘zining bunday asarlari bilan bolalar adabiyotining sevimli kuychisiga aylanib qoldi.
Miraziz A’zam bolalarning xatti-harakatlarini, orzu-intilishlarini yaxshi biladi. She’r bolaning kelajakda orzu-umidiga erishishga bo‘lgan zo‘r ishonch bilan tugaydi. Bu asar bolalarni ilm va hunarga muhabbat, tinmay olg‘a intilishga chag‘iriq ruhida tarbiyalashi jihatidan katta ahamiyatga ega.

Adabiyotlar

12.Matchonov S. Boshlang’ich sinf o’qish darslarini pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etish. –T.: Yangiyo’l poligraf servisi, 2008.
13. T.G‘afforova, E. SHodmonov, G.Eshturdiyeva. “O’qish kitiobi”. Umumiyo’rta ta'lim . maktablarining 1-sinfi uchun darslik. «SHARQ» nashriyotmatbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati. Toshkent – 2017.
14.Ochilov M. Yangi pedagogik texnologiyalar. – Qarshi.: Nasaf, 2000.
15.Qosimova K., Matjonov S., G’ulomova X., Yo’ldosheva Sh., Sariyev Sh.
Boshlang’ich sinflarda ona tili o’qitish metodikasi. T., TDPU. 2008.
16.Rо’ziyeva D., Usmonboyeva M., Xoliqova Z. Interfaol metodlar: mohiyati va qо’llanilishi. – T.: TDPU, 2013.
17.Sayidahmedov N.S. Yangi pedagogik texnologiyalar. – T.: Moliya, 2003.
18. Yо’ldoshev J.G’., Usmonov S. Ilg’or pedagogik texnologiyalar. – T.:
О’qituvchi, 2004.
19.Umarova M., Hamraqulova X., Tojiboyеva R.. «O’qish kitobi» Umumiy o’rta ta'lim maktablarining 3-sinfi uchun darslik. (2-nashri). «O’qituvchi»
Toshkеnt 2014 yil.

1^ Qosimova K., Matjonov S., G’ulomova X., Yo’ldosheva Sh., Sariyev Sh. Boshlang’ich sinflarda ona tili o’qitish metodikasi. T., TDPU. 2008. 126-b.

2^ Qosimova K., Matjonov S., G’ulomova X., Yo’ldosheva Sh., Sariyev Sh. Boshlang’ich sinflarda ona tili o’qitish metodikasi. T., TDPU. 2008. 129-b.

3^ T.G‘afforova, E. SHodmonov, G.Eshturdiyeva. “O’qish kitiobi”. Umumiyo’rta ta'lim . maktablarining 1-sinfi uchun darslik. «SHARQ» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati. Toshkent – 2017.5-b.

4^ T.G‘afforova, E. SHodmonov, G.Eshturdiyeva. “O’qish kitiobi”. Umumiyo’rta ta'lim . maktablarining 1-sinfi uchun darslik. «SHARQ» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati. Toshkent – 2017.16-b.