1. Talab miqdoriga ta'sir qiluvchi omillar. Talab qonuni va Giffen samarasi

Engel egri chizig’i 
4. O’zaro bog’liq tovarlar narxi o’zgarishining talabga ta‘sirini o’rganishda ularning 
2 guruhga ajratish maqsadida muvofiq bo’ladi: 
1) o’zaro bir-birini almashtiruvchi yoki o’rinbosar tovarlar; 
2) o’zaro bir-birini to’ldiruvchi tovarlar. 
Masalan, sariyog’ narxining oshishi margaringa bo’lgan talabning ortishiga olib 
keladi. Agar avtomobilning narxi oshsa benzindan bo’lgan talab qisqaradi va 
aksincha bo’ladi. 
5. Kelgusida iste‘molchi daromadlari, tovar narxi o’zgarishining kutilishi va tovarlar 
miqdorining yetarli bo’lishi yoki bo’lmasligi kabi omillar talab hajmining 
o’zgartirishi mumkin. Kelgusida narxning nisbatan oshishining kutilishi, iste‘molchi 
jooriy talabining oshishiga olib keladi va aksincha bo’lishi mumkin. 

---

Giffen tovarlari to'g'ridan-to'g'ri narx-navo munosabatlarini ko'rsatadigan tovarlar 
sifatida tavsiflanadi, ya'ni talabning qonunini buzgan holda narx oshishi bilan 
tovarga talab oshadi. Tovar narxi tushganda, iste'molchilar uni ko'proq sotib 
olmaydilar, chunki ular yaxshi alternativalarni qidirmoqdalar. Buning sababi 
shundaki, yuqori narxning daromad samarasi o'rnini bosish effektini almashtiradi. 
Bunga iste'molchilar o'zlarini past deb hisoblaydigan va iste'molchilar byudjetida 
muhim o'rin tutadigan tovarlar kiradi, bug'doy, guruch va boshqalar. 
Iqtisodchi ser Robert Giffen non narxining ko'tarilishi bilan ingliz ishchilari uni 
ko'proq sotib olganligi faktini ochib berishdi, bu esa talabning umumiy qonunini 
o'zgartiradi. Buning sababi shundaki, non narxi ko'tarilganda, bu kambag'al 
odamlarning sarflash qobiliyatining juda pasayishiga olib keldi, chunki ular 
qimmatbaho mahsulotlarni iste'mol qilishni kamaytirishi kerak edi. Va non narxlari 
ko'tarilganidan keyin ham, bu eng kam xarajatli oziq-ovqat mahsulotidir, shuning 
uchun unga talab oshdi. 

---