1. Tema: Internet tarmag’I haqqainda tu’sinik. Internet sistemasinda islew. Oqıw shınıǵıwınıń texnologiyalıq modeli
internetten paydalaniw omk
- Bu sahifa navigatsiya:
- 4.Tema: Internet xızmetiniń túrli formaları. Programmalar támiynatı (brouzerler). Reje: 1.Internet xızmetlerin 2. Internetting programmalıq támiynatı
| 3 – basqısh
Juwmaqlawshı (10 min) |
Sabaq juwmaǵı: 1. Aktiv qatnasqan oqıwshılardı bahalayman hám xoshametleymen. Úyge tapsırmanıń beriliwi: 2. Kelesi sabaqqa tapsırma hám onı orınlaw ushın kórsetpeler beremen. |
|
Bahaları menen tanıstıraman. Tapsırmanı jazıp aladı.
|
1-qosımsha: bahalaw kreteriyası. (Úyge tapsırma boyınsha)
2-qosımsha: ózbetinshe islew ushın ádebiyatlar.
3-qosımsha: bahalaw kreteriyası. (Taza tema boyınsha)
4-qosımsha: intellectual hújim.
5-qosımsha: slaydlar (ppt) (pptx)
6-qosımsha: bekkemlew ushın sorawlar.
7-qosımsha: kishi toparlar menen tanısıw.
8-qosımsha: kishi toparlarǵa tapsırmalar beriw.
9-qosımsha: úyge tapsırma.
4.Tema: Internet xızmetiniń túrli formaları. Programmalar támiynatı (brouzerler).
Reje:
1.Internet xızmetlerin
2. Internetting programmalıq támiynatı
3. Internet mánzilleri hám domenlari
Internet, eń dáslep, onıń paydalanıwshılarına informaciya xızmeti kórsetiw ushın jaratılǵan bolıp tabıladı. Ulıwma alǵanda, internet xızmet túrleri asa kóp hám túrme-túr bolıp (jańa xızmet túrleri kún sayın payda bolıp, geyparaları joǵalıp ketip atır ), olardı tómendegi gruppalarǵa ajıratıw múmkin:
WWW - elektron bet xızmeti;
elektron pochta xızmeti;
telekonferensiya (Usenet);
fayllardı uzatıw (FTP);
DNS- tarmaq aymaqlarına at beriw xızmeti;
Telnet xızmeti;
IRC - xızmeti yamasa Chat konferesiya;
Maǵlıwmatlardı izlew xızmeti.
- Telnet-uzaqta turıp tarmaqtaǵı qálegen kompyuterdi basqarıw rejimi, yaǵnıy abonentke tarmaqtaǵı qálegen EHM de dál óziniki sıyaqlı, islew imkaniyatın beredi FTP (File Tragsftr Protocol)-abonentke tarmaqtaǵı qálegen kompyuterde tekstli hám ekilik fayllar menen óz-ara ushırasıwǵa sharayat jaratıp beretuǵın fayllar uzatıw protokolı. Uzaqtaǵı kompyuter faylları jeke kompyuterge nusqalashgandan keyin ǵana ol jaǵdayda islew ushın (oqıw, qayta islew hám b. k) kirisiw múmkinshiligi beriledi. Fayllardı bir orından ekinshi jayǵa uzatıw WWW járdeminde ámelge asırılǵan táǵdirde de FTP-sisteması óziniń operativligi hám paydalanıw daǵı ápiwayılıǵı sebepli ǵalabalıq xızmet túri bolıp qalıp atır.
- Usenet (Usenet Wewsq roupe)-tarmaq jańalıqları hám tarmaqtaǵı elektron elonlar doskasın alıw. Bul sistema málim bir tema boyınsha gruppalarǵa bólingen hújjet (maqala ) lar yigindisi esaplanadi. Paydanaluvchi ózin qızıqtırǵan temanı kórsetip uyqas hújjetler menen tanısıp shıǵıwı hám ozınikini jaratılıwması múmkin.
- Jańa xujatlar toparınıń barlıq aǵzalarına yamasa konkret avtorlarga jiberiliwi múmkin.
- Elektron pochta (E-mail) - eń kóp tarqalǵan internet xızmeti bolıp, qálegen tarmaq abonentin pochta xabarları menen óz-ara baylanısde bolıp turıwın támiyinleydi. Elektron pochtanıń xarakterli qásiyetleri mınada, xabar adresatga bir neshe minut dawamında jetip baradı.
- Bunda aralıq xesh qanday rol oynamaydı. Ádetiy xatlar bolsa, alıwshına bir neshe kún hátte, hápteden keyin jetip barıwı múmkin.
- Whais-internettiń adres kitapı. Onıń járdemi menen abonet o'zoqdagi kompyuterge hám paydalanıwshılarǵa tiyisli informaciyalardı alıwı múmkin.
- Joqarıda keltirilgen tarmaqtaǵı abonentlararo informaciya almasıwı xızmetlerinen tısqarı, internet birpara ayriqsha xızmet túrlerin da usınıwı múmkin, mısalı :
- Faks-servis-tarmaq faks serviridan paydalanıp, paydalanıwshına faksimal baylanıs arqalı xabarlar jıberiw imkaniyatın beredi.
Elektron awdarmashı -ózine jiberilgen tekstti bir tilden ekinshi tilge awdarma etip beredi.
Bunda elektron awdarmashına shaqırıq etiw elektron pochta arqalı ámelge asıriladı.
Shlyuzlar-abonentke TCP/IP protokolları menen islemeytuǵın tarmaqta xabarlardı jo ' natish imkaniyatın beredi.
Ekinshi dárejeli xızmetlerge, ásirese informaciyalardı qıdırıw hám tarmaq maǵlıwmatlar bazası informasion rezervlerden paydalanıw sistemalarına tómendegiler kiredi: Gopher-gilt sóz hám gápler boyınsha informaciyalardı tabıwǵa járdem beretuǵın Internet tarmaǵındaǵı eń kóp tarqalǵan informaciya qıdırıw quralı. Copher-servirida informaciyalardı kórip shıǵıw tap Windows qosımshası daǵı menyu yamasa fayl sisteması katalogı (papka) dıń «daraxti» sıyaqlı kórinistegi menyu járdemi menen tashkil etiledi. Joqarı dárejeli menyu iri tema atlarınan shólkemlesken, mısalı : ekonomika, mádeniyat, medisina, sport hám b. q. Keyingi dáreje menyuları tańlap alınǵan aldınǵı dáreje menyu elementlerin bólekler (detallar) ajratadı. Terek boyınsha tómenge qózǵawdıń aqırǵı punkti hújjet esaplanadı, tap katalog terekiniń aqırǵı elementi (fayl) sıyaqlı. WAIS-Copherga salıstırǵanda taǵı kúshlilew informaciya qıdırıw quralı. Ol gilt sózler qıdırıwın barlıq tekstli hújjetlerde ámelge asıradı. Rásmiy talaplar WAISda ıqshamlasqan anglichan tilinde jiberiledi. Bul logika algebrasi tiline qaraǵanda talay jeńil esaplanadı. Sol sebepli WAIS noprofessional paydalanıwshılar itibarın o ' ziga kóbirek tartadı. Internette eń kópshilikke arnalǵan hám bir normada rawajlanǵan xızmet túrlerinen biri World Wide Web (WWW) bolıp tabıladı. Ol izertlew informaciyaları almasıwı ushın ilgerinen oylap tabılǵan. Házir bolsa, kópshilik adamlar kúndelik ómiriniń bir bólegine aylanıp qaldı. WWW-bulman sharınıń qálegen noqatında saqlanıwı múmkin bolǵan pútkilley basqa sayt yamasa kompyuter degi teksttiń qálegen basqa jayına silteme etiletuǵın belgilew so ' zlari (buyrıqları ) ornatılǵan global giper tekst sisteması. Giper tekst ideyasınıń mazmunı sonda, tarmaqtaǵı informasion rezervlerge gipertekst modelin jaratıw daǵı relyasion jantasıwdan paydalanıw jáne onı maksimal ápiwayı usıl menen orınlaw. Bul ideyanı ámelge asırıwda tórtew tiykarǵı qural islep shıǵılǵan :
-HTML hújjetlerdiń gip ermatn belgilew tili.
-URL (Universal Resource Locator) mánzillewdiń unvercal usılı.
-HTTP gipertekst informaciyaları menen almaslaw protokolı. (HTTP-Hyper Text Transfer Protocol).
-SSI (Common Getaway Interface) shlyuzlarining universal interfeysi.
Bul qurallar kitaptıń náwbettegi bólimlerinde kórip shıǵıladı.
Keleshekte internet xızmetlerin usınıwı sistemasında sapalı evolyusion ózgerisler boladı. Olar tiykarınan, adamlar hám jámiettiiń mútájliklerin hár tárepleme qandırıwǵa qaratılǵan boladı. Keleshekte internet xızmetlerin tap instrument (ásbap ) sıyaqlı aktiv xızmet etedi. Qararlar qabıllaw hám o 'qitishni shólkemlestiriw, adamlar ortasındaǵı baylanıs hám sheriklik, XXI ásir telefonı, marketing, biznes, dem alıw hám basqalar. Barlıq xızmet degi paydalanıwshılardı qızıqtırarlıq tárepalar operativlik; arzan global baylanıs ; baylanıs hám informaciya almasıwındaǵı qolaylıq ; kirey alınatuǵın programmalar, ájayıp tarmaq rezervleri hám basqalar. Olar global tarmaqtı ózleriniń jeke intellektuallıq múmkinshiliklerine qosımsha sıyaqlı qaraydılar. Házirgi waqıtta informaciya asri baslanajagi, oǵan bolatuǵın talap hám talabanlar sanınıń tap ' xtovsiz asıp barajagini hámme ańǵarıp atır. Tuwrısıda, isenimli hám operativ informaciyasız waqıt menen teńdey qádem tastap bolmaydı, insan iskerliginiń qálegen tarawinde qo 'yilgan maqsetke erisip bolmaydı. Sol sebepli bárshemiz hár túrlı internet xızmetlerinen potensial paydalanıwshı bolıp baramız.
Internet informaciyanı jetkizip beriwde klient-server (client-server yamasa klient- xızmetker) modeli tiykarında isleydi. Bul model' taǵı qonaq -miyman kútiwshi (guest-host) dep da ataladı. Klient-server modelinde klient kompyuteri informaciya saqlanatuǵın server kompyuterine jalǵanadı, klient informaciyanı alıw ushın server oǵan xizmet kórsetiwin kutadi. Onıń ushın klient serverge oǵan xizmet kórsetiwleri haqqında talap jiberedi. Bul xızmetler informaciyanı izlep tabıw jáne onı jıberiw bolıwı múmkin. Bul zat tarmaqta maǵlıwmatlar bazası menen islewge uqsap ketedi. elektron pochta xabarların jetkizip beriw, kirip kelgen hám jiberilgen xabarlardı saqlaw xızmetlerdiń basqa túrlerine mısal bóle aladı. Hár gezek internetge kirgenińizde siz server kompyuterlerine baylanısasız jáne onıń resurslarınan paydalanasız. Ádetde, klient retinde jergilikli tarmaqqa jalǵanǵan kompyuterler hám olardıń programmalıq támiynatınan paydalanıladı. Server kompyuterler, kóbinese, talay kúshli kompyuterler bolıp, olarda maǵlıwmatlar hám xızmet kórsetiwshi programmalarjoylashgan boladı. Klient-server modeli járdeminde júdá kóp islerdi qılıw múmkin hám usınıń sebepinen óndiriwshiler bul modeldi qollap - quwatlaytuǵın bir qatar operatsion sistemalardı islep shıǵarganlar. Serverge jalǵanıw túrli usıllarda bolıwı múmkin. Bir serverge kóplegen klient kompyuterleri bir waqıtta baylanısa aladılar. Bul klientlerdiń kompyuterleri túrli markada bolıwı múmkinligin bólek aytıp ótiw kerek. Pútkil álem informaciya tóri - WWWda brauzerler (veb betlerdi kóriw túńligi) klient programması, qayda bolsa da Internet tarmaǵında veb betler saqlanatuǵın kompyuter bolsa server bo' ladi. Brauzer kerekli veb betti júklew haqqında serverge talap jiberedi, server bul talaptı kórip shıǵıp, soralıp atırǵan betti klientke jiberedi. Klient hám server ortasındaǵı baylanıs tek maǵlıwmatlardı almaslaw waqtında payda boladı. veb bet klient komp ' yuteriga kelip tushgach, olar arasında http (Hypertext Transfer Protocol -gipertekstni uzatıw protokolı WWW de keń isletiledi) baylanısıw da uziladi. http baylanısıw uzilsa da, internetge, tuwrırog'i, internet servis provayderga TCP/IP baylanısıw dawam etedi. Pútkil álem tórinde klient-server modeliniń kóplegen funktsiyaları ulıwma shlyuz interfeysi (Common Gateway Interface yamasa qısqasha CGI) arqalı ámelge asıriladı. Bul texnologiya menen keyin bir shekem tolıq tanısıp shıǵamız.
SHaxsiy kompyuterde islew ushın mólsherlengen qosımshalardan ayrıqsha túrde, veb qosımshalar, yaǵnıy tarmaqta islew ushın mo' lj allangan ilo hámler b ir neshe kompyuterlerde isleydi. Bunday qosımshalar klient/server (klient/xodim) arxitekturası tiykarında jaratıladı. Klient programmaları paydalanıwshı kompyuterinde tarmaqtaǵı resurslardan paydalanıw múmkinshiligin beredi. Serverler bolsa klient kompyuterleriniń talabına kóre ózindegi resurslardan paydalanıwdı támiyinleydi. Onıń járdeminde serverge talaplar hám sorawlar jónetiledi, alınǵan maǵlıwmatlar ekranǵa shiǵarıladı. Klient kompyuterinde brauzer dep atalatuǵın programmalar ádetde bul wazıypalardı atqaradı. Bunnan tısqarı túrli xızmet túrleri ushın túrli programmalar jaratılǵan. Miyman kútiwshi (host) kompyuterlerde bolsa klient (klient) komp ' yuterlarga xızmet kórsetiledi. Server (xızmetker) programmaları kiyatırǵan p aketlardan talaplardı ajıratıp aladı hám talap qılınıp atırǵan xızmetlerdi kórsetedi. Mısalı, talap qılınıp atırǵan veb bet klient kompyuterine jónetiledi. YÁne bir mısal, serverde etilgen so' rovga ko' ra ma' lumotlar bazasınan kerekli jazıwlar izlep tabıladı hám olar tiykarında
Download 119.6 Kb.
Do'stlaringiz bilan baham:
