1. Texnologik jarayonlarni apparatlar bilan jixozlash. Tegirmonlar Filtrlovchi apparatlar

Kolloid tegirmonlar –o‘ta mayda talqon olish uchun ishlatiladi. Tegirmon tez aylandigan makrutiysimon \ildiraklardan iborat bo‘lib, ularning o\irligi 0,005 mm ni tashkil qiladi. Jism bu oraliqdan o‘tib maydalaniladi.
Zo‘ldirli tegirmon-bir jinsli kuknlarni olishda qulay va tuzilishi jixatidan qulay va sodda. Zo‘ldirli tegirmon do‘mbira va uning ichiga joylashtirilgan xar xil kattalikdagi (50-150 mm gacha) po‘lat yoki chinnidan tayyorlangan zo‘ldirlardan iborat bo‘ladi. Zo‘ldirlar orasidagi xom ashyo ishqalanish kuchi va markazdan qochuvchi kuch ta’sirida maydalanadi. Tegirmonning ma’lum tezlikdagi xarakatida zo‘ldirlar markazdan qochuvchi kuch ta’sirida yuqoriga ko‘tarilib, zo‘ldir o\irligi bu kuchni engganda u pastga tushib xom ashyoni zarb bilan urib maydalaydi. Agar tegirmon do‘mbirasi katta tezlikda aylanganda, zo‘ldirlar markazdan qochuvchi kuch ta’sirida do‘mbira devoriga yopishgan xolda aylanaveradi, urinish sodir bo‘lmaydi, natijada tegirmonning ish unumi pasayib ketadi. Agar do‘mbiraning aylanish tezligi mo‘ljaldagidan kam bo‘lganda, markazdan qochuvchi kuch sust bo‘lib, zo‘ldirlar ko‘tarilmaydi. Bunda xom ashyo etarli bajarilmaydi.





Dismembrator- asosan tik xolatda o‘rnatilgan aylanuvchi diskdan iborat bo‘lib, disk xarakatda bo‘ladi. Disklar yuzasiga bir necha qator aylanma tishlar o‘rnatilgan bo‘lib, korpusdan ochiladigan qopqoqdan va xampadan tashkil topgandir. Disk yopilganda bo‘ tishlar bir-birining orasiga kiradi. Disk xarakatga kelganda maydalanadigan xom ashyo tishlar orasiga tushib katta kuch bilan uriladi, kesiladi va ezilib maydalanadi. Dismembratorning qulayligi konstruksiya va tuzilishi sodda va qulaydir. Dismembratorda faqat bitta baraban xarakatda bo‘ladi. Agar tegirmon disklarining ikkalasi xarakatda bo‘lsa, dezintegrator deb yuritiladi.

O‘simlik xom ashyosini ekstraksiyasi: Tuzilma ishlash prinsipi usimlik xom ashyoni erituvchida kup marta ishlov berishga asoslangan. birinchi bulib xom ashyo ekstraktorga solishga tayyorlanadi, undan keyin mernikga undan erituvchi tushadi. Ekstraktor sovutgich – ekstraktorga ulangan. Bu jarayon kerakli vaktgacha davom etishi mumkin. Xosil bulgan konsentrlangan ekstrakt yiggichga tushadi, ikkinchi marta ekstraksiyada ekstraktorga yangi erituvchi solinadi va ekstraksiya tugagach uni keyingi yiggichga tushadi, bu jarayon dorivor modani tulik olguncha davom etadi. Bundan kup martalik ekstraksiyada fakatgina birinchi ekstrakt konsentralangan xisoblanadi. Keyingi ekstraksiyalar pastrok konsentratsiyali ekstrakt xosil buladi, bundan kolgan dorivor moddani olish uchun kullaniladi. Bu tuzilma kup martali ekstraksiya olib borilgan sababli kup vakt ketadi va kup erituvchi ketadi. SHu sababli bu tuzilma kimmatga tushadi.
Aylanma buglatish apparatining ishlash prinsipi. Aylanma (sirkulyasion) buglatish apparati xaroratga chidamli eritmalarni konsentratsiyalash va chukma xosil kilmaydigan moddalar uchun muljallangan.
Boshlangich eritma shtutser 11 orkali idishga 2 suriladi, bunda aylanma kurilmaga tortib olib, nay tushirilgan. Kurilmaning ustki kismida bug bilan kizdiriladigan eritma yukoriga kutariladi va separatorga purkaladi, bunda bugdan ajratiladi. Buglar birikuvchi naylar 5 orkali kondensator – muzlatgichga tushadi. Kondensat vakuum yordamida shtutser orkali yiggichga okib tushadi va davriy ravishda pastki kuyilish joyidan ajratiladi. Separatorda buglatilmay kolgan yiggich asbobga 2 tushadi va bug xolda aylanma (sirkulyasiya) jarayon buglatish kerakli konsentratsiyaga etguncha davom etadi. Buglatilgan eritma davriy ravishda pastki chikish joyi orkali olinadi. Separator utkazgich mexanizm ulangan metall utirgichga urnatilganki, unda separator tik ukining yukorisigacha ajralish jarayoni yuz beradigan charxga mustaxkamlangan. CHarxning asosi tarelkani ushlab turishni tashkil kiladi, shu asosda paket tarelkalar tashki porshin, taglik, kopkoklar va tarelkalar orasidagi suyuklikni chikarish uchun kompakt klapanlar urnatilgan. Separatorda kabul kiladigan va bosim ostida chikarib yuboriladigan disklar mavjud. SHlemlar chukkanda, chukindini kabul kiladigan moslama va tarelkalar orasidagi suyuklikni kabul kiluvchi moslamalar bor. Suv uzelining tarmogi kalkon suvlarni charxga etkazib berishga xizmat kiladi. Separatorni boshkaruvchi kuli yoki avtomatik usul bilan charxni ishga tushiradi.
Separatorning ish jarayoni: CHarxning ish vaaktidagi aylanishi tufayli gidrouzel yordamida kalkon suv separatorga chikadi, tashki porshin kutarilishi natijasida razgruzka yoriklari tusadi. Jarayondan xosil bulgan suyuklik kabul kilish kommunikatsiyasidan charxga kuyiladi, bosimli disk yordamida fugatga junatiladi. Tarelkalardan ajralib chikkan chukindining bir kismi charxga tashlab turiladi. Ish xajmi tuldirilgandan keyin separatorning ishi tuxtatiladi.
Kalkon suv klapanli moslamaga yuboriladi, sung charxdan tarelkalar orasidagi suyuklik ajratiladi. Sung kalkon suv yordamida tashki porshen tushiriladi va aylanma yoriklar ochiladi, yoriklar orasidan shlamm kabul kilgichga chukmalar tashlanadi.