1. Иқтисодиёт назарияси фанининг нисбатан енг тўлиқ ва содда қилиб берилган таърифини танланг:
д) ресурсларнинг чекланганлиги ва еҳтиёжларнинг юксалиб бориши шароитида
самарали хўжалик юритиш қонунлари ва иқтисодий фаолият муаммоларини ўрганади.
2. Ҳинд ривоятларидан бирида Будда ва унинг шогирди ўртасидаги суҳбат шундай ҳикоя қилинади:
Бир куни Будда шогирдидан сўрабди, йўлга қарачи, ким келаяпти екан?
Шогирди —Скелет деб жавоб берибди
Тилшунос олим, ёзувчи Лев Успенский ўзининг «Сўз ҳақида сўз» китобида Австралия аборигенлари тилида «Тепаликда дарахт ўсиб турибди. Унинг шохида қуш ўтирибди, деб айтилмайди. Абориген тилида албатта, «Тепаликда каури ўсиб турибди. Уни шохида какаду ўтирибди» ёки «Евкалипт ўсиб турибди, унинг тагида ему юрибди», дейилади. Яъни албатта ўсимлик ва ҳайвоннинг номи айтилади, деб ёзади.
Инсон енг аввало хайвондан фарки абстракт билан ажралиб туради. Кишилик жамияти канча юкори булса абстракт фикирлаш унинг тилида ифодаланаби. Абстракт тушунчага муофик равишда сузлар бизни мисолимизда дарахт, куш сузларини ишлатмаслиги абстракт фикирлаш тараккиётнинг нисбатан паст еканлиги ифодалайди. Узбек тилида танга, пул сузларини келиб чикишини айтишимиз мумкин.
Қуйидаги тушунчаларни диққат билан ўқиб чиқинг. Улардан қайси бири гуруҳга тааллуқли бўлмаган тушунчалар еканлигини аниқланг. Уларни рўйхатдан чиқаринг. Сабабини изоҳланг.
Тушунчалар: Илмий абстраксия, индуксия, дедуксия, тажриба ўтказиш, тарихийлик, мантиқийлик, иқтисодий-математик моделлаштириш.
Бу тушунчалар фаннинг предметмедини урганиш усуллари булиб, шу гурухга кушилмайдигани тажриба утказиш, колганлари иктисодиёт назариясини урганишнинг асосий усуллари.
Таниқли классик ёзувчи А. Қодирийнинг ўғли Ҳ. Қодирий «Отам ҳақида» китобида А. Қодирий кўрсатган қуйидаги мисолни келтиради: «Қарға ўлади. Қарға қушлар туркумига киради. Демак, қушларнинг ҳаммаси ўлади».
Аксинча, «Қушлар ўлади. Қарға қушлар туркумига киради. Демак, қарға ҳам
ўлади».1
Атоқли ёзувчимиз юқоридаги парчада шундай содда мисол билан қайси методни тушунтириб берган? Уни иқтисодиётга қиёслаб тушунтириб бера оласизми?
А.кодирий бу мисол билан индуксия ва дедуксия усулини соддагина тушунтириб берган. Биринчисида ахолидан умумий хулоса чикаряапти. Бу индуксия усули. Иккинчисида умумий ахолидан алохида жузьий хулоса чикаряапти. Бу дедуксия усули. Бу усул иктисодиёт назаииясини урганишда хам фойдаланилади. Иктисодиётдан мисол: корхона фирмада ишлаб чикариш хажми ортди. Демак мамлакат микёсида иктисодий улушга еришади. Аксинча купчилик корхона фирмаларда ишлаб чикариш хажми пасайса мамлакат микёсида иктисодиёт таназзулга учрайди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
