1-topshiriq. Ilova qilingan jadvaldagi bo'sh joylarni to'ldiring va izohlang

4-Topshiriq.Markaziy Osiyo dinlari (tangrichilik, shomonlik,zardushdiylik,moniylik,yaxudiylik) mavzusi boyicha nazorat savollarga yozma javob bering
1. Tangrichilik dinining vujudga kelishi haqida nimalarni bilasiz?

2. Zardushtiylik muqaddas manbasi qaysi va u haqida nimalarni bilasiz?

3. Moniylik dinining asoschisi haqida qanday qarashlar mavjud?

4. Buxoro yahudiylari O‘rta Osiyoning asosan qaysi shaharlarida yashaganlar?

1.Tangrichilik turkey xalqlari va mog’ularlarning qadimgi dinidir.Turkiy pagenizim deb ham ataladi. Tangriga ibodat etish bilan birga bu murakkab din animizim ,shonizim va totemizm unsurlarini ham oʻz ichiga oladi. Tangrichilik —Turkiy va qadadimgi oltoy xalqlari dini Kad. Shumer davlatida (mil. av. 3ming yillik) Tangrip sajda qilganlar. Til va etnik jarayonlar taraqqiyotining nostratik (borey) konsepsiyasiga asoslangan tadqiqotchilar fikricha, 5—6 ming yillar muqaddam qadimgi Shumerdan Oltoygacha boʻlgan ulkan hududda protooltoy qabilalari yashagan. Qadimgi shumerlar kad. turk tiliga yakin boʻlgan protooltoy tili laxjasida soʻzlashganlar.
2. Zardushtiylik, Zardusht (Zoroastr) tomonidan 6-asrda Maveraunnaxrda yaratilgan va kelgusi diniy tizimlardan biri hisoblanadi. Bu din asosan Iran, Afg'oniston va Tadjikiston kabi mamlakatlarda tarqalgan. Quds (Gazna) shahridagi Avesta muqaddas manbasi hisoblanadi, shu jihatdan, Zardushtiylik fikrlarining asosiy manbalari Avesta va Gatafshani Afnan hisoblanadi.
3. Moniylik. Dualistik dinlarning eng yirigi bo‘lgan moniylikka Surayk ibn Fatak (216-276) tomonidan asos solingan. Uning arabiylashtirilganto‘liq nomi Xasr arab manbalarida Moniy - Surayk ibn Fatak shaklida zikr qilingan. Ushbu din qadimgi Bobil dinlari, yahudiylik, xristianlik, buddaviylik va zardushtiylikning diniy ta’limti asosida vujudga kelgan.O‘z davrida Moniylik G‘arbda Rimgacha,SHarqda Xitoy vaHindistongacha bo‘l-gan hududda keng yoyilgan va yuqori nufuzga ega bo‘lgan. 

4. . Buxoro yahudiylari, O'rta Osiyo bo'ylab turli davrlarda yashagan yahudiy oilalar hisoblanadi. Buxoro, O'rta Osiyoning boshqa shaharlari kabi, yahudilik tarixiga muhim ahamiyatga ega bo'lgan tarmoqlardan biri hisoblanadi. Yahudilik Buxoro viloyatida 16-asrdan boshlab rivojlanib, o'zining o'ziga xos tarixiy va madaniy merosini o'z ichiga olgan. Buxoro yahudiylari, 19-asrda Rusiya imperiyasi tomonidan boshqarilgan viloyatlardan biri bo'lib, o'zining milliy jamiyatini o'zgartirishga va rivojlanishiga yo'l ochgan. Bugungi kunda esa, Buxoro yahudiylari asosan O'zbekiston, Izroil va boshqa mamlakatlarda yashaydi, lekin ularning tarixiy va madaniy meroslaridan ko'plab namunalar qolgan.