1. XVI xix asr birinchi yarmi O’rta Osiyo xalqlari etnik tarixi aks etgan manbalar va ularning umumiy tavsifi
Download 0.52 Mb. Pdf ko'rish
|
Xonliklar etnik
- Bu sahifa navigatsiya:
- Xulosa
- Kirish Mavzuning dolzarbligi
|
1 Mundarija Kirish……………………………………………………………………….2-5 1. XVI – XIX asr birinchi yarmi O’rta Osiyo xalqlari etnik tarixi aks etgan manbalar va ularning umumiy tavsifi………………………………………………....6-11 2. Buxoro xonligining etnik tarixini o’rganish……………………………..12-17 3. Xiva xonligida yashagan xalqlarning etnik holati……………………….18-22 4. Qo’qon xonligi aholisining etnik tarixini manbalarda o’rganish………..23-29 Xulosa………………………………………………………………………30-32 Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………….33 2 Kirish Mavzuning dolzarbligi Yurtimizning milliy istiqlolga erishish sharofati bilan o’zbek xalqining etnik tarixini chuqur o’rganish va uni haqqoniy, rostgo’ylik asosida yoritish hamda milliy qadriyatlarimizni tiklash vaqti keldi. Birinchi Yurtboshimiz Islom Abduganiyevich Karimov ta’kidlaganlaridek, «Bugun bizning oldimizda Shunday tarixiy imkoniyat paydo bo’ldiki, biz bosib o’tgan yo’llarimizni tanqidiy baholab, milliy davlatchiligimiz negizlarini aniqlab, buyuk madaniyatimiz tomirlariga, qadimiy merosimiz ildizlariga qaytib, o’tmishimizdagi boy an’analarimizni yangi jamiyat qurilishiga tadbiq, etmog’imiz kerak» 1 . Yurtboshimiz tarixchi olimlar bilan bo’lgan uchraShuvda tarix fanining yangi yo’nalishlarini belgilab, milliy tariximizga yangicha yondashib, uni asl manbalar asosida yoritib, chuqur tahlil qilishni ta’kidladilar. Xar bir tarixchi olim prezidentimiz ko’targan masalalarni baholi qudrat yoritib, xalqimiz tarixini o’rganish ishiga munosib xissa qo’shishi lozim. O’zbekistan Respublikasi milliy mustaqilligi qo’lga kirtilgan kundan boshlab uning hududida yashagan xalqlarning etnik tarixi, kelib chiqishi, shakllanish jarayonlari, milliy qadriyatlarga aylangan asriy an’analarini o’rganishga alohida e’tibor berila boshlandi. Zero, jadidchilik xarakatining yirik namoyondalaridan biri Mahmudxo’ja Behbudiy ta’kidlaganidek, “nasl-nasabi va yetti otasining ismini bilmaydiganlarni qul manqurt derlar”. Ma’lumki, O’zbekistan hududida qadimda saklar, massagetlar, sug’diylar, xorazmliklar, farg’onaliklar va chochliklar yashab kelishgan. Shu bilan birga O’rta Osiyo mintaqasi turli millat va elatlar hamda ko’chmanchi va o’troq aholi doimiy ravishda o’zaro aloqada bo’lib kelgan joy hisoblanadi. Shu bois o’zbek xalqi etnogenezining shakllanishida bu yerda istiqomat qilgan elat, urug’’, qabilalar va ularning o’zaro ta’siri muhim rol o’ynagan. Etnogenez esa, o’zoq davom etgan tarixiy jarayon bo’lib, XVI - XIX asrlarda ham davom etgan. Demak, qurilayotgan davr etnik tarix masalalarini tadqiq qilish o’zbek xalqi etnogenezi tarixining muhim muammolaridan birini xal etishda alohida 1 Каримов. И. Ватан саждагоҳ каби муқаддас. Т.: Ўзбекистон. 1995. Б.176. 3 ahamiyat kasb etadi. Qo’yilgan masalani so’nggi o’rta asrlarda yaratilgan turkiy va fors tilidagi manbalar, arxiv xujjatlari, “Safarnoma” harakteridagi asarlar asosida tadqiq qilish ishning dolzarbligini yana bir bor oshiradi. Albatta, amalga oshirilgan tadqiqot bugungi kunga qadar erishilgan ilmiy natijalar, aynan etnik tarix va etnogenez jarayonlariga bag’ishlangan mavjud adabiyotlarni o’rganish, ularda ilgari surilgan nazariy-g’oyaviy xulosalarni qiyosiy tahlil qilish asosida tayyorlandi. Ushbu kurs ishida XVI — XIX asr birinchi yarmida O’rta Osiyo xonliklari aholisining etnik tarkibi, mintaqada yuz bergan demografik jarayonlar, ularning asosiy omillarini ochib berishga harakat qilindi. Buxoro, Xiva va Qo’qon xonliklarining hududiy chegarasi, aholisi tarkibidagi urug’’larning joylashgan o’rni, ularning mamlakat siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi ishtiroki kabi masalalar turli o’rta asr manbalari asosida yoritildi. Shuningdek, ushbu davrda mintaqada yuz bergan etnodemografik jarayonlarga bevosita ta’sir ko’rsatgan siyosiy, iqtisodiy, madaniy va tabiiy omillar aniqlanib, ularning tub mohiyati tahlil qilindi. XVI asrda ko’chmanchi o’zbek qabilalarining Dashti Qipchoqdan kirib kelishi bilan bog’liq jarayonlar ko’rib chiqildi. Etnoslarning nomlarigina sanab o’tilgan ayrim ishlardan farqli o’laroq xonlik aholisining etnik tarkibi, bu etnoslarning joylashgan o’rni, unga sabab bo’lgan omillar hamda migratsion jarayonlar natijasida aholi demografiyasining o’zgarib borishi va ayrim etnointegratsion jarayonlar o’rta asr manbalari asosida ochib berildi. Shuningdek, hukmdorlar tomonidan olib borilgan siyosat natijasida yuzaga kelgan etnik jarayonlar, ularning oqibatlariga doir ma’lumotlar aniqlanib tahlil etildi. Download 0.52 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|