10- sinf 40-42§, tgd magistr 2023

10- sinf 40-42§, TGD_MAGISTR 2023
1. Ota-onada mavjud bolmagan yangi belgi xossalarni avlodlarda namoyon bolishini Darvin qanday nomladi? A) dominant o‘zgaruvchanlik B) mutatsion o‘zgaruvchanlik C) guruhli o‘zgaruvchanlik D) shaxsiy o‘zgaruvchanlik
2. Darvin yashagan davrda Angliyada qancha osimlik turi shubhali hisoblangan? A)180 ta B)182 ta C)100 ta D) t.j.y. 3. Laqqa baliqda urug yoki tuxum berish darajasi qancha? A) 1369000 B) 10 mln C) 136 ming D) 50-60 mln
4. Organizmlarga tashqi muhitning ta'siri qanday ko'rinishda bo'lishi mumkin? A) shaxsiy va guruhli B) muayyan va guruhli C) muayyan va nomuayyan D) kuchli va kuchsiz
5. Oragnizmlarga tashqi muhit qanday tasir korsatganda guruhli ozgaruvchanlik namoyon bo‘ladi? A) muayyan B) nomuayyan C) guruhli D) kuchli
6. Organizmlarga tashqi muhit qanday tasir korsatganda shaxsiy o‘zgaruvchanlik namoyon bo‘ladi? A) muayyan B) nomuayyan C) guruhli D) kuchli
7. Tashqi muhit omillari organizmlarga qanday tasir korsatganda organizmning ozi va qanday tasir ko‘rsatganda keyingi avlodlar ozgaradi? A) bilvosita, bevosita B) muayyan, nomuayyan C) bevosita, bilvosita D) shaxsiy, guruhli
8. Darvin turga xos belgi xossalar yaxshi ifodalanmagan organizmlar guruhini qanday nomladi? A) tur xili B) nomalum tur C) shubhali tur D) A va C .
9. Quyidagi organizmlarning tuxum yoki urug berish darajasini aniqlang? 1.oqsho‘ra 2.askarida 3.treska 4. zubturum 5. eshakshora 6.chochqa solityori 7. gumay a.50-60 mln b. 1369000 c. 200000000-300000000 d.136000 e.10mln f.10000 g.39-40 ming h.108-110 ming i.400000-4100000 j.235-238 ming A) 1-a,2-b,3-c,4-d,5-e,6-f,7-g B) 1-b,2-a,3-e,4-g,5-i,6-c,7-j C) 1-b,2-e,3-a,4-g,5-i,6-c,7-j D) 1-b,2-a,3-g,4-e,5-I,6-c,7-j
10. Quyidagilardan qaysi biri osimliklar ortasida kechadigan turlararo kurashga kiradi? A) changlanishga nisbatan B) yongichqa va zarpechak C) yashash joyi uchun D) barchasi
11. Turlar orasidagi yashash uchun kurash nima uchun unchalik shiddatli bo'lmasligi mumkin? A) har xil turga mansub organizmlarning ozuqasi bir xil B) har turga mansub organizmlarning oziqasi bir xil emas C) bir xil turga kiruvchi organizmlarning ozuqasi har xil D) har xil turga kiruvchi organizmlarning ozuqasi har xil emas

12. Maynaning oziqlarini ajrating. 1. Chigirtkalar 2. So‘nalar 3. Chivinlar 4. Gilos 5. Uzum 6. Qushlarning bolalari 7. Mayda ilonalar A) 1,2,3,4,5,6 B) 5,6,2,1,4 C) 1,2,5,6,7 D) 1,3,4,5

13. Tulkilar nimalar bilan oziqlanadi? A) kirpi, qushlar B) chigirtkalar, qushlar, sichqonlar, tuvushqonlar C) kirpi, qushlar, chigirtkalar, sichqonlar D) qushlar, kirpi, tovushqon, sichqon
14. Qora suvkega xos hususiyatni aniqlang. 1.traxeyasi bor 2.tashqi uruglanish 3.dumini sudrab harakat qiladi 4.baliqlar bilan oziqlanadi 5.ichki uruglanish 6.tana harorati 43⁰ C bolishi mumkin 7.ter bezlari rivojlangan 8.tanasida muguzli organlar uchramaydi A) 2,4,6,7 B) 1,3,5,7 C) 1,4,5,6 D) 2,3,4,6,7
15. Yong‘ichqa nima? A) oddiy uch bargchali o‘simlik B) murakkab uch bargchali o‘simlik C) suv hayvoni D) parazit o‘simlik
16. Chumchuqlar va maynalar ortasida nima uchun kurash kechadi? A) chigirtka B) chivin C) yashash joyi D) pashsha
17. Chigirtkalarning tez kopayib ketishi qaysi hayvonlarning och qolib olishiga sabab boladi? A) chumchuqlar B) maynalar C) tuyoqlilar D) yirtqichlar
18. Qaysi organizm erkaklarida urgochi organizmlar bilan qoshilish uchun kurash kechadi? 1.zebralar 2.asalarilar 3.fillar 4.akulalar 5.karqurlar 6.chortanlar 7.gambuziyalar 8.qurlar 9.kiyiklar A) 1,4,5,6,8,9 B) 1,2,3,4,5,6,7,8,9 C) 1,3,5,8,9 D) 1,3,5,6,7,9
19. G'o'za, bug'doy o'simliklarining urug'lari zich ekilgansa, ular orasida nimalar uchun raqobat kuzatiladi? 1.kislorod 2. yoruglik 3.suv 4. namlik 5.tuproq 6. oziqa A) 1,2,3 B) 2,4,6 C) 1,3,5 D)2,3,4,6
20. Qaysi hodisa tur ichidagi kurashga misol boladi? A) Bo‘ri, tulki, quyon orasidagi munosabat B) Hasharotlar bilan gulli osimliklar orasidagi munosabat C) Chigirtkalar bilan tuyoqlilar orasidagi munosabat D) Zich ekilgan osimlik maysalarining nimjon osishi
21. Quyidagilar orasidan qaysi biri ahamiyati kam va yirtqich baliq hisoblanadi? A) cho‘rtan va gambuziya B) gambuziya va chortan C) laqqa va gambuziya D) gambuziya va laqqa
22. Quyidagilarni ahamiyatli (a) va zararlilarga (b) ajrating. 1. xasva 2. entobakteriya 3. podoliya 4. olma qurti 5. ko'sak qurti 6. afelinus 7. trixogramma 8. shira 9. oltinko'z 10. mikrofanus 11. chug'urchuq 12. chittak A) a-2,3,6,7,9,10; b-1,4,5,8,11,12 B) a-2,3,6,7,9,10,12; b-1,4,5,8,11 C) a-3,6,7,9,10,11,12; b-1,2,4,5,8 D) a-2,3,6,7,9,10,11,12; b-1,4,5,8

23. Shaxsiy ozgaruvchanlik necha xil ko‘rinishda bo‘ladi? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5

24. Yashash uchun kurashning qaysi turida kurash shiddatli boladi? A) tur ichida B) turlararo C) anorganik tabiatning noqulay sharoitiga nisbatan D) barchasida
25. Nima uchun yangi bog‘lar tashkil qilinayotganda mevali daraxtlar turiga qarab kochatlar malum oraliqda ekiladi? A) turlararo kurash shiddatli kechgani uchun B) tur ichida kurash shiddatli kechgani uchun C) tur ichida raqobat kamligi uchun D) turlar ichida erkin chatishish bolgani uchun
26. Mikoriza qayerda yashaydi? A) tuproq zarralari orasida B) daraxt ildizi bilan tuproq ortasida C) qayin daraxti ildizining tashqi tomonida D)buk daraxtining ildizi ichida
27. Organizmning muhitga moslashishida, yangi populyatsiya, turlarning kelib chiqishida asosiy omil nima? A) suniy tanlanish B) yashash uchun kurash C) shaxsiy ozgaruvchanlik D) tabiiy tanlanish
28. Muhit sharoitning ko'p va oz darajada doimiyligi natijasida bir turga mansub individlar orasidan tabiiy tanlanish avlodlarga xos belgi-xossalarga ega bo'lgan, ya'ni shu sharoitga moslashgan individlarni saqlab, keskin irsiy o'zgarishga ega individlarni nobud qiladi. Bu qanday tanlanish? A) stabillashtiruvchi B) harakatlantiruvchi C) dizruptiv D) ongsiz
29. Bir necha million yillar davomida deyarli o'zgarmagan holda saqlanib kelayotgan organizmlarni aniqlang. 1. panjaqanotli baliqlar ajdodi latimeriya 2. ginkgo biloba 3.goza 4. ikki nuqtali tugmachaqo‘ngiz 5. gatteriya 6. tuxumidan ko'payuvchi 7. xaltalilar A) 1,2,5,6,7 B) 2,3,4,5,6 C) 2,4,5,6,7 D) 2,5,6,7
30. Darvin besh yillik safar chog'ida kuchli shamol tez-tez bo'ladigan okean orollarida hasharotlar kam, hasharotlarning ko'pligini uchratgan? A) uzun qanotli, normal va rudiment qanotli B) normal qanotli, rudiment qanotli va qanotsiz C) rudiment qanotli va qanotsiz, normal qanotli D) uzun qanotli, rudiment qanotli va qanotsiz

BONUS: 1. Qattiq shamol bo‘ladigan hududlarda normal qanotli hasharotlar qirilib, qanotsiz hasharotlarning yashab qolishi va baland toglarda archalarning boyi 0,5-1 metr bolishi nimaga misol boladi? A) harakatlantiruvchi tanlanish va harakatlantiruvchi tanlanish B) harakatlantiruvchi tanlanish va stabillashtiruvchi tanlanish C) anorganik tabiatning noqulay sharoitiga moslashish va harakatlantiruvchi tanlanish D) harakatlantiruvchi tanlanish va dizruptiv tanlanish
2. Bempes tomonidan tekshirilganda chumchuqlarning qanday belgiga ega bolganlari tirik qolgan (1) va qanday belgiga ega bolganlari nobud bolgan (2)? a-qanotlari uzun, b-qanotlari kalta, c-qanotlari ortacha uzunlikda, d-qanotlari qisqa; A) 1-c, 2-a,d; B) 1-b, 2-a; C) 1-a,b, 2-c; D) 1-c, 2-b,a;
3. Odamlarda X xromosomaning yetishmasligi natijasida yuzaga keladigan tabiiy abort qanday tanlanish hisoblanadi? A) stabillashtiruvchi B) harakatlantiruvchi C) dizruptiv D) ongsiz
4. Qaysi tanlanishda F1 va F2 avlod vakillari qirilib ketib F3 avlod vakillari yashab qoladi? A) stabillashtiruvchi B) harakatlantiruvchi C) dizruptiv D) B va C
5. Stabillashtiruvchi tanlanishning harakatlantiruvchi tanlanishdan farqi qanday? A) tabiiy tanlanish hisoblanadi B) F3 avlodlar yashab qoladi C) F1 avlod yashab qoladi D) F2 avlod vakillari yashab qoladi
6. Butli o'rgimchak nimalar bilan oziqlanadi? 1.pashsha, 2.chivin, 3.ari, 4.chigirtka, 5.qovoqari, 6.beshiktebratar A) 1,2,3,4,6 B) 1,3,2 C) 1,2,5 D) 1,3,5
7. Organizmlarning o'lik va tirik tabiat, shu jumladan oziq topish, boshqa jins bilan qo'shilish, yashash joyini egallashdagi qarshiliklarni yengishi organizmning qaysi hususiyati hisoblanadi? A) yashovchanlik B) raqobatchanlik C) normal nasl qoldirish D) o‘zgaruvchanlik
8. Qachon organizmlarda normal nasl qoldirish amalga oshmaydi? A) jinsiy organlarida kamchilik bo‘lsa B) jinsiy hujayralarida kamchilik bo‘lsa C) jinsiy balogatga yetgan bo‘lsa D) A va B
9. O'zaro bog'liq bo'lgan, tabiiy tanlanish orqali tarkib topgan evolutsion natija hisoblanadigan komponentlarni aniqlang? 1.yashovchanlik, 2.anormal nasl qoldirish, 3.o‘zgaruvchanlik, 4.raqobatchanlik, 5.normal nasl qoldirish, 6.moslanuvchanlik, A) 1,3,4,5,6 B) 1,3,4,5 C) 1,5,4 D) 2,4,5,6
10. Biologiya fani tarixida birinchi bolib moslanish muammosini ilmiy asosda hal qilib bergan olimni aniqlang? A) Ch.Darvin B) J.B.Lamark C) K.Belyayev D) J.Kyuve