10 -tema. Erte jas dáwiri. Shınıģıw rejesı: Erte jas dáwirinde fizikalıq hám fiziologiyalıq rawajlanıw. Is-háreket kónlikpeleriniń rawajlanıwı

Predmetli iskerlik — erte jas dáwirinde jetekshi xızmet túri bolıp esaplanadı. Sebebi usı predmetli iskerlik dawamında balanıń barlıq psixikalıqprocessleri rawajlanıp, ol shaxs sıpatında qáliplese baslaydı. Predmetler menen tanısıw arqalı balada dógerek-átirapqa basqasha kóz-qaras qáliplese baslaydı.¹ Predmetler mene qalau islesiw kerekligi hám olardıń qásiyetleri menen tanısıp, balada iskerlik tájriybesi arta baslaydı.
Erte jas dáwirinde predmetli iskerlik balanıń aqlıy rawajlanıwına ayrıqsha tásir etedi. Balalar predmetler menen oynawı arqalı olardıń ózgesheliklerine, yaģnıy reńi, forması, onıń bólekleri, olardı qalay isletiw kerekligi, olar ne narselerge arnalģanlıģı haqqında ulıwma túsiniklerge iye bola baslaydı. Sonıń menen birge oyın barısında, yamasa oyındı juwmaqlastırıw ushın onda sabırlıq hám shıdamnıń bolıwı onıń erklik qásiyetleriniń rawajlanıwına alıp keledi.
Predmetli iskerlik arqalı bala jámiyetlik qarım-qatnastı da ózlestirip baradı. Hár bir predmettiń ózgesheligin hám qásiyetlerin úyreniw arqalı bala ózinde payda bolģan zárúrlik hám qızıģıwshılıģın qanaatlandırılıp baradı. Bunda ol úlkenlerdiń úyretkenlerine eliklep, ózleri qaytadan olardıń járdemisiz islewge háreket ete baslaydı. Úlkenlerdiń is-háreketlerin este saqlap qalıwı, olardın kórsetpeleri hám aytıwları boyınsha háreketleniwi balalarda ózbetinsheliktiń rawajlanıwı hám tájriybe arttırıwınan derek beredi.
Oyın hám didaktikalıq shınıģıwlarda balalar oyınshıqlar hám basqa da predmetler menen háreketlenip, olardıń ne nárselelrge isletiletuģınlıģı haqqında túsiniklerge iye bolıp, olar jámiyetlik háreketlerdi de ózlestire baslaydı. Sebebi bala birinshi premet penen tanısıp, keyin onıń ne maqsette isletiletuģınlıģın hám qalay isletelituģınlıģın úyrenedi. Albette bul process úlkenlerdiń járdeminde ámelge asırıladı, sebebi sol predmet haqqında hám onıń qalay isletiliwi, ne ushın isletiliwi haqqında úlkenler balalarģa túsinik beredi. Bul process dáslep ata-analar menen birgelikte, keyin ala balanıń ózbetinshe háreketleniwi menen dawam etedi. Mısalı, erte jas dáwirinde balaģa qasıqtı, keseni, qálemdi, belsheni h.t.b. predmetlerdi qalay paydalanıw kerekligi hám ne maqsette paydalanıw kerekligin úlkenler sózler arqalı balalarģa túsindiredi hám hárekette kórsetip beredi. Bunda balalar úlkenlerdi tıńlawı arqalı olarda dıqqat, este saqlaw, qıyal etiw hám qabıl etiw psixikalıq processleri rawajlana baslaydı.
Demek, balada predmetli iskerlikti rawajlandırıw ushın:

• 
  Balaģa tiyisli bolģan predmetler sheńberin hár dayım keńeytip barıw lazım;
  
• 
  Bala menen birgeliktegi predmetli iskerlikte úlkenler balalardıń jas ózgesheliklerin esapqa alģan halda háreketleniwi tiyis;
  
• 
  Balanıń aktivligin, ózbetinsheligin hám belsendiligin basqıshpa-basqısh qáliplestiriw lazım.
  

Erte jas dáwirinde úlkenler menen birgeliktegi predmetli iskerlik rawajlandırıwshı xarakterge iye boladı. Sebebi úlkenler bala ushın tek ģana mádeniy qurallardıń tasıwshısı ģana emes, al onıń jańa háreketleriniń de tiykarshısı bolap esaplanadı. Ulkenlerdiń úyretiwi menen háreketlenetuģın predmetli iskerliktiń balanıń ózbetinshe, ģarezsiz háreketleniwine ótiwi jetekshi xızmet rolin atqaradı. Bala ushın rawajlandırıwshı ortalıqtı jaratıw predmetli iskerliktiń qáliplesiwi hám rawajlanıwı ushın tiykar boladı.