10-Laboratoriya jumisi : qaramal tuyaqlarinda operacia otkeriw. Sabaqtıń maqseti

Jumsaq shemirshek.
Jumsaq shemirshek tek ǵana bir tuyaqlı haywanlarda bolıp, ol barmaq suyeklerine baylamlar járdeminde birlesip turadı. Jumsaq shemirshek tiykarınan amortizasiya wazıypasın atqaradı.
Tuyaqtıń teri astı qabatı.
Tuyaqtıń teri astı qabatı tek tuyaq jiyagi hám sheńberinde boladı. Tuyaq sheńberiniń teri astı bólegi júdá rawajlanǵan, ol jaǵdayda kapillyarlar júdá kóp bolıp, sol orındaǵı toqımalardı azıqlantırıw ushın xızmet etedi. Tuyaqtıń tiykarınan teri bóleginde ekstroreseptor nerv úshleri júdá kóp, sol sebepli ol tásirdi tez sezedi.
Haywanlardıń ayaq qoyıwları da tuyaq hám tuyaqchalarni formasına tásir etedi. Ayaqlardı nadurıs qoyıw, tuyaqtıń ayırım jaylarına salmaqlıqtıń teń túspewligi nátiyjesinde tuyaq hám tuyaqchalarda hár qıylı daǵı deformasiyalar gúzetiledi. Tuyaq hám tuyaqchalarda hár qıylı daǵı deformasiyalar, haywanlardı saqlaw hám qarawda ayırım kemshilikler bolǵanda hám ayaqtıń distal (tómengi) bóleginde sozılmalı kesellikler rawajlanǵanda da gúzetiliwi múmkin.
Tuyaq formasınıń ózgeriwi, ayaq háreketiniń bwziliwina hám haywan ónimdarligining tómenlewine sebep boladı.
Tuyaq deformasiyasında tuyaq forması buzılǵan qabat teri tiykarın mudam ziyanlap onıń trofikasini buzadı jáne bul bolsa óz gezeginde jańa ósip keletuǵın qabat sapasına tásir qilip onıń nadurıs ósiwine sebep boladı. Deformasiyaǵa dus kelgen tuyaqqa tek ǵana tuyaq kapsulasida ózgeris bolmaydıden, bálki teri tiykarlarında da morfologiyalıq hám funksional buzılıwlar hám tuyaqta element almasinuvi processleriniń ózgeriwi gúzetiledi.
Atlardı taqalashdan aldın olardı ayaqların qoyıwı tuyaq forması hám patologikalıq process bar yamasa joq ekenligine isenim payda etinadi. Sol maqsette haywan tınısh turǵanda hám háreketlanganda itibar menen gúzqilip tekseriledi.
Ayaq qoyıwdı tekseriw.
Tuyaqta tuwrı forma bolıwı ushın haywanlar ayaqlardı tayanǵan jaǵdayda jerge tuwrı qoyıwı kerek.
Ayaq qoyıwdı tekseriw ushın at tegis koridorda qóyıladı jáne onıń aldi, arqa hám qaptal tárepinen qaraladı. Haywan aldınǵı ayaqların tuwrı qoyǵanda, jelke bwinining aldınǵı bóleginde tómenge qaray sızıq tartılǵanda, eki ayaqtıń aralıǵindaǵı aralıq teń ekige bóliniwi kerek. Aldınǵı ayaq qoyılıwın qaptal tárepden tekseriw ushın, gúrek súyekiniń ortasından tómenge qaray sızıq tartıladı. Ayaq tug'ri qoyılǵanda, bul sızıq tirsek bug'imidan tushoq bug'imigacha ayaqtıń ortasından ótedi hám jumsaq taban artınan jerge túsedi. Arqa ayaq qoyılıwın tekseriw ushın quymich do'ngligidan tómenge qaray sızıq tartıladı. Tuwrı ayaq qoyılıwında bul sızıq arqa ayaqlardıń ortasındano'tib, jerge tuyaq múyesh búrmeleri aralıǵına túsedi. Eger bul sızıqqa qaptal tárepden qaralsa, ol alaqan súyeki do'ngligiga tiyip, jumsaq tabannan azmaz keyin basıp jerge túsedi. Arqa ayaqtıń tos-san bug'imi ortasından tómenge qaray sızıq tartılǵanda, tómenge tuwrı barıp, jerge tuyaq kapsulasining sırtqı qaptal tárepine tiyip túsedi.
Bunday ayaq qóyılishlarida dene salmaǵı tuyaqtıń hámme qisimlariga birdey túsedi, sol sebepli de tuyaq óziniń tuwrı formasın saqlap qaladı.
Aldınǵı ayaqlardı tuwrı qoyıwda tuyaq jerge salıstırǵanda 45-50 o múyesh astında egilgan boladı, arqa ayaqlarda bolsa 55-60 o ni quraydı.
Atlar tuyaqlarında hár qıylı daǵı aseptik isiwler áqibetinde olar tuyaqlarınıń túrli forma daǵı deformasiyası kelip shıǵadı. (23, 24-súwret)
Haywanlarda hár qıylı daǵı deformasiyalanǵan tuyaq formaları ushraydı.
Uzın (ótkir ushlı ) tuyaqtıń ilgich bólegi sezilarni dárejede uzaygan, ilgich diwaliniń múyeshi alaqan bólegine salıstırǵanda 45 o den kem ayırım jaǵdaylarda tuyaq joqarıǵa burılıp ketedi.
Jalpaq tuyaqta kaftning aq siziqsi menen taban bólegi bir tegisde bolıwı menen xarakterlenedi. Ilgich hám qaptal tárep diywalları yoyilgan, alaqan shaq qabatı jumsaq, tegis emes juqa boladı hám tez jemiriledi.
Topır múyeshtegi tuyaqta jumsaq taban bálent bolıp tuyaq diywali jer menen 60 o den 90 ogacha múyesh payda etedi. Tiykarǵı salmaqlıq tuyaqtıń ilgich bólegine hám tuyaq sheńberine (gúldiń tajıına ) túsedi, bul bolsa sol jaylarǵa kóbirek aseptik hám irińli pododermatitlarni kelip shıǵıwına sebep boladı.
Tik (tik) tuyaq ilgich diwaliniń tik ko'yilishi menen xarakterlenip jer menen tug'ri múyesh payda etedi. Ilgich diywali menen jumsaq taban diywali bir-qıylı biyiklikte boladı. Haywanlardı jarıq temir beton pollarida saqlaǵanda bul forma daǵı tuyaq deformasiyaları kelip shıǵadı.
Qıysıq tuyaqta sırtqı diywali burtib shıqqan, ishki diywali bolsa oyıqlaw boladı. Bunday haywanlar jerge tayanǵanda tiykarǵı salmaqlıq alaqan diwaliniń burtib shıqqan tárepine túsedi, bul kaftning bir tárepleme dárz ketiwine sebep boladı hám tuyaqshalar aralıǵindaǵı terine salmaqlıq túsedi.