10-ma’ruza poyezd harakatining tenglamasi. Reja

₁₀-MA’RUZA
Poyezd harakatining tenglamasi.


Reja:

1. 
   Poezdni xarakat tenglamasi.
   
2. 
   Sostav og‘irligi
   

Poezdni harakat tenglamasi. Sostav og‘irligi

Poezd harakat tezligini o‘zgarishini tezlashtiruvchi yoki sekinlashtiruvchi kuchlar va poezd og‘irligi bilan birgalikda o‘zgarishi tortish hisob ishlarida asosiy masala hisoblanadi. Bu bog‘liklarni ko‘rsatuvchi tenglama poezd harakati tenglamasi deb ataladi.

Poezd harakat tenglamasini mexanikaning ikkinchi konuniga ko‘ra aniqlash mumkin.
Poezd harakat tenglamasini keltirib chikarishda tortish hisoblarini bajariladiganidek poezd og‘irligi bir nuqtada deb olinib, markazga yunaluvchi deyiladi.
Poezdga teng ta’sir etuvchi kuch quyidagi ifodaga ko‘ra aniqlanadi:


R = M  a, kg


a = R/M yoki a = dV/dt

bu erda: M – poezd og‘irligi, kg;

a – poezd tezlanishi, m/soniya².
Tortish rejimidagi harakatda teng ta’sir etuvchi kuch quyidagi ifoda bo‘yicha aniqlanadi: >


R = F_k – W, kg

bu erda: F_K – tortish kuchi, kg;

' W – to‘liq umumiy qarshilik kuchi, kg.


W= W₀+W_r+ W_i

Poezd og‘irligi

bu erda: R – lokomotiv og‘irligi;

Q – sostav og‘irligi;
P+ Q – poezd og‘irligi;
g – erkin tushish tezlanishi (g = 9,81 m/sek²).
Poezd tezlanishi ifodasini quyidagi holatga keltiramiz, ya’ni

Poezd harakat tezligi km/s da o‘lchanganligi sababli poezd tezlanishini km/s² da olish qulay

 

Poezd harakat tenglamasini shunday ifodada qabul qilish mumkin edi, agar barcha poezd og‘irligi fakattina poezd harakati ketma-ket bo‘lganida.

Tezlashtiruvchi kuchlarning bir qismi lokomotiv va vagonlar g‘ildiraklarini yakor dvigatellarini aylantirishga sarf etiladi. Bu esa har xil rusumdagi harakatdagi sostavda 4-10% gacha tashkil etadi.
Tortish hisoblarida bizni asosan ketma-ket bo‘lgan harakat qiziqtiradi. SHuning uchun koeffitsient 127 ni o‘rniga 120 deb qabul qilinadi.
 km/s² yoki 1 soatga bu poezd harakat tenglamasi shunday deb o‘qiladi:
Poezd harakat tezlanishi km/s² 120 ni solishtirma teng ta’sir etuvchi kuchga oshirilgan yoki 1 kgk solishtirma teng ta’sir etuvchi kuch 120 km/s yoki 2 km/s 1 min.ga tezlashishni chaqirib keltiradi.

 km/s 1 min. ga

_{Mavzu bo’yicha nazorat savollari.}

1. 
   Poezdni harakat tenglamasi deb nimaga aytiladi?