100 китоб тўплами мева-сабзавотларни

Данакли меваларнинг хомашё тавсифи. Консерва за- водларида энг кўп қайта ишланадиган данакли меваларга ўрик, шафтоли, олхўри, олча, гилос киради. Данакли мева- лар пўстлоқдан, ширали этдан, қаттиқ пўчоқ ва пўчоқ ичида мағиз (уруғ) дан иборат бўлади.
Данакли меваларни истеъмол даражасида пишгандан ке- йин териб олиш керак, чунки улар дарахтдан узилгандан кей- ин пишиб етилмайди. Тўлиқ пишиб етилган данакли мевалар узоқ, жойларга ташишга ярамайди. Бу меваларни янги узилган ҳолда истеъмол қилишади ва улардан мураббо, шарбат, пови- длолар тайёрланади. Уларни қуритиб ҳам яхши маҳсулот олиш мумкин.
Ўрик. Ўрик асосан Марказий Осиёда, Кавказда, Молда- вия ва Украинада экилади. Республикамизда ҳам ўрик энг

46

_{96–китоб} Мева-сабзавотларни сақлашнинг усуллари
кўп тарқалган данакли мевалардан бири ҳисобланади.
Ўрикнинг пишиб етилганлигини мева пўстининг сомон рангга киришидан, оқ ўрикникини эса мева пўстининг яшил ранги ўзгариб, оч яшил ва оқ тусга киришидан билса бўлади. Ўрик таркибида уларнинг ўсиш жойлари, шароитлари ва помологик навларига қараб моддалар миқдори қуйидагича

37. 
    - расм. Пишган ўрик мевалари
    

бўлади (%): сув – 83–87, қанд ̶ 4,5–23,0, кислоталар – 0,2–2,5, пек- тин моддалари – 0,4–1,2. Ўриклардаги асосий витамин аскорбин кислотаси (С витамини) ва каротин хисобланади. Ўзбекистонда етиштириладиган ўрикларнинг биологик қийматини аниқлаш борасида олиб борилган илмий тадқиқот ишлари натижала- ри шуни кўрсатдики, ўрикнинг маҳаллий навларида (Курсодиқ, Арзами, Субхони) С витаминнинг миқдори 20–28 мг % ни, каро- тин миқдори эса 1,2 – 3,5 мг фоизни ташкил этар экан.
Бу кўрсаткичлар Қрим, Молдавияда етиштирилган ўрик- лар бўйича илмий адабиётларда келтирилган маълумотлар- дан бирмунча юқоридир. Бу эса республикамизнинг иссиқ иқлим шароити ўрик меваларининг кўпроқ қанд, пектин моддалари ва витаминларни тўплашнинг асосий омил экан- лигидан далолат беради.

47
100 китоб тўплами