105-guruh talabasi Fan nomi: Yozma tarjima mustaqil ishi bajardi

MAVZU: Yozma tarjimaning badiiy tarjima bilan uzviy bog’liqligi.

Tarjima amaliyoti paydo bo’libdiki, asliyatni ona tiliga qanday o’girish lozim - so’zma-so’zmi yoki erkin tarzdami – degan masala tarjimonlar oldida ko’ndalang turgan muammo sanaladi. Ayrim shaxslar, masalan, XX asrning boshlarida ijod qilgan san’atkorlar, so’zma-so’z tarjimani yoqlab chiqqanlari holda, amaliy faoliyatda shu usuldan ko’proq foydalanib kelgan bo’lsalar, kop’chilik ijodkorlar erkin tarjimani afzal ko’rib, san’atkor asliyatning harfini emas, ruhini, so’zini emas, mazmunini, shaklini emas, unda mujassamlashgan axborotnt bera bilishi kerak, degan nuqtai nazarni olg’a surganlar. Ammo masalani nazariy hal qilish lozimligi hech kimning hayoliga kelmagan. Tarjimaning maqsadi, kitobxonning saviyasi va didi, matn turi kabi qator masalalar muhokama kun tartibiga qo’yilmagan.
Tarjima sur’ati xoh u yozma bo’lsin xoh u og’zaki bo’lsin, uning sifati nuqtai nazaridan ijobiy mazmun kasb etishini talab qiladi. Tarjima sur’atini oshirish o’ziga hos amaliy muammolarga ega. Bunga lug’at zahirasining kambag’alligi yoki grammatik bilimlarning sustligi asosiy ko’rsatgich emas. Balki tarjimondan bundan ham ko’proq narsani bilish talab qilinadi. Zero, tarjima qila olish bu butun bir fandir. Tarjima tilida fikrlay olamizmi, demak biz shundagina tarjimaning o’ziga hos nozik jihatlarini anglay olamiz.

8. 
   MAVZU: Antonimik tarjima.
   

Transformatsiyaning to‘rtinchi turi antonimik tarjima hisoblanadi. Bu degani ba’zi hollarda asliyatda qo‘llanilgan so‘z tarjimada antonim bilan almashtirilishini anglatadi, boshqacha qilib aytadigan bo‘lsak, agar gapda inkor so‘zi bo‘lsa, u tarjimada tushirib qoldiriladi. “take it easy-tashvishlanaverma”, “I don’t want to cheat- Men to‘g‘risini aytaman” deb tarjima qilinishi mumkin. Antonimik tarjimaga ehtiyoj paydo bo‘lishining uchta asosiy sababi bor: 1) asliyat va tarjima tillari xususiyati; 2) kontekst talablari hamda 3) tarjima tilidagi an’anaviy normaning mavjudligi. Endi har bir sababni alohida- alohida ko'rib chiqamiz.
Antonim so‘zlar guruhi asliyat va tarjima tillarida bir-biriga to'g‘ri kelishi shart bo'lmagan hollarda: “armament”-“disarmament” so'zlari o‘zbek tiliga “qurollanish” hamda “qurolsizlanish” deb taijima qilinadi.