11- ma’ruza materiallarning elektr fizik va elektr kimyoviy usullari bilan qayta ishlash

Elektrkimyo (anoddagi) tozalash - sirt iflosliklarini, oksidlarini, o„smalarini, 
zangni, belgilarni olib tashlash va qirralarni va metalni kesuvchi zarralarini 
tekislash uchun ishlatiladi. Elektrkimyo tekislash metallarini erishini etarli katta 
tezliklarida (50-500 mm
3

min) bajariladi, shuning uchun bunday tekislashdan 
keyin sirt silliq bo„lmaydi. Jarayonni tezligi keng diapazonda tok zichligini va 
elektrolit haroratini o„zgartirib rostlanadi. 
Elektrokimyo (anoddagi) silliqlash va yalti-ratish - past tok zichligida bajariladi 
va metallning makro va mikrorelefini hosil qiluvchi g„adur-g„udurlarini eritishdan 
iborat. Natijada sirtni mikrogeometriyasi yaxshilanadi, u silliqlanib oyna kabi 
yaltiraydi. Bu usulda sirtning g„adir-budirligi mexanik silliqlash yoki 
yaltiratishdagi miqdorlariga teng bo„ladi. 
Elektrokimyo silliqlash yoki yaltiratish jarayoni ishlov olayotgan sirtni
chuqurchaklarida (anod) elektroliz jarayonida eritishni maxsulotlari yig„iladi. Ular
katta elektr qarshilikka ega va shuning uchun tok zichligi kamayadi (rasm -8.3). 
Rasm- 9.3. Statsionar elektrolitda elektrokimyo silliqlash-yaltiratish 
sxemasi 
 a-detalni sirtini ishlov boshlanishidagi mikrogeometriyasi va tokni chiziqlari; b-
o„shani o„zi ishlov oxirida: 1-ishlovdagi detal; 2-elektrolit; 3-vanna; 4-katod; 5, 6-
ishlov boshlanishidagi va oxiridagi tok chiziqlari; 7-manba. 
Sirtning balandliklarida elektr maydon konsentratsiyalanadi va tok zichligi 
ko„payadi. SHuning uchun balandliklarni erish jaraeni ko„p marta tezlashadi va 
metallni mikrosirtini ketma-ket tekislanishi sodir bo„ladi.

---

Tekislash va yaltiratish operatsiyalari odatda elektrolit tarkibini o„zgartirmay 
bitta vannada ba-jariladi. Buning uchun sekin asta tok kamaytiriladi, bu tekislashga 
xarakterli bo„lgan (R