11-Amaliy ish. Tarmoq turlari. Tarmoqda foydalanuvchi huquqlarini cheklash. Ishdan maqsad

---

11-Amaliy ish. 
Tarmoq turlari.Tarmoqda foydalanuvchi huquqlarini cheklash. 
Ishdan maqsad: Tarmoq turlari.Tarmoqda foydalanuvchi huquqlarini cheklashni 
o’rganish. 
Nazariy qism. 
Tarmoq topologiyalari bir-biridan tarmoqda ma’lumotlarni almashinish tezligi va 
tarmoqda foydalaniladigan qurilmalar turlari bilan farqlanadi.Tarmoq topologiyasini tanlash 
tarmoqdagi ishchi stansiyalar serverlar va hodimlarni joylashinuvini hisobga olgan holda amalga 
oshiriladi.Bugungi kunda Yulduzsimon topologiya eng keng qo’llanilayotgan tarmoq strukturasi 
bo’lib qolganlariga nisbatan soda,samarali va ishonchliligi bilan farq qiladi. 
1-rasm.Bugungi kundagi tarmoq turlari. 
Foydalanuvchilarning huquqlari cheklovlari.Ko'pgina kompaniyalar foydalanuvchilar- 
ning papkalarga kirish huquqlarini cheklash va foydalanuvchilarning muayyan dasturlardan 
foydalanishini taqiqlash zarurligiga duch kelmoqda. Ushbu vazifalarni hal qilish uchun kirishni 
cheklash, foydalanuvchi huquqlarini boshqarish va xavfsizlik qoidalarini tartibga soluvchi tarmoq 
domeni 
tekshiruvi 
qo'llaniladi. 
Serverni o'rnatish va sozlash uchun adminstartor yetuk malakaga ega bo’lishi kerak. 
Kompyuter tizimidagi domen tekshirgichidan foydalanish quyidagi imkoniyatlarni beradi: 

---

 Foydalanuvchilarning stantsiyalarini va boshqa resurslarni markazlashtirilgan 
boshqarilishini ta'minlash 
 Foydalanuvchi huquqlarini boshqarish (dasturlarni o'rnatish / ishlatish uchun 
foydalanuvchi huquqlarini cheklash) 
 Axborotdan foydalanishni boshqarish (papkalar va fayllarga kirishni cheklash) 
 Tarmoq dasturlarining barqarorligini ta'minlash 
 Hisoblardan foydalanishni cheklash 
Domen tekshirgichida har bir foydalanuvchi uchun shaxsiy parol bilan hisoblar yaratiladi. Har 
bir hisob qaydnomasida foydalanuvchi huquqlarini xodimlarga mehnat vazifalarini bajarish uchun 
kerakli darajaga ega bo'lish uchun tuzilishi mumkin. Bu holda papkalarga va dasturlarga kirish 
cheklangan va administrator tomonidan osongina boshqariladi. Jildlar va dasturlarga kirish 
administratorning ixtiyoriga ko'ra yopilishi mumkin. Domen strukturasi barcha foydalanuvchilarni 
istisnosiz boshqarish imkonini beradi, muhim dasturlarni tasodifiy o'chirib tashlashni, papkalar va 
hujjatlarga 
kiruvchi 
kirimlardan 
foydalanishni, 
Internet-trafikdan 
foydalanishni 
markazlashtirilgan tarzda boshqarish imkonini beradi. Kirishni cheklashdan tashqari, domen 
tekshiruvchisi foydalanuvchi huquqlari va ish stantsiyalarining markazlashtirilgan boshqaruvini 
ta'minlaydi hamda tarmoq dasturlarining barqarorligini nazorat qiladi. Bularning barchasi barcha 
tarmoq dasturlarining samarali va uzluksiz ishlashiga yordam beradi va korporativ tarmoq 
foydalanuvchilari faoliyatini nazorat qilish imkonini beradi.
2-rasm.Tarmoqni boshqarish uchun mo’ljallangan Secure Adminstrator dasturi sahifasi. 
Havfsizlik administratori (Secure Adminstrator) kompyuterga kirishni boshqarish uchun 
professional echim bo'lib, kompyuterga va uning barcha muhim parametrlariga kirishni cheklash 
imkonini beradi (1-rasm), ham umumiy, ham alohida foydalanuvchilar uchun. Shuningdek, 
foydalanuvchi yo'qligida kompyuterni butunlay blokirovka qilish mumkin. Cheklovlarni 
o'rnatishdan tashqari, yordamchi dastur kompyuterda foydalanuvchilarning ishini kuzatish uchun 

---

ishlatilishi mumkin, chunki u mahalliy tarmoqdan, Internetdan va boshqalardan foydalanishga oid 
statistikani saqlaydi.Bu yechim foydalanish cheklovlari turli o'rnatish foydalidir. uni ishlatish 
vazifalar panelining (barcha yoki individual elementlar faqat) yashirish, (displey xususiyatlarini 
o'zgartirib o'chirib muayyan belgilarni va boshqalar yashirish.) ish stoli parametrlariga kirishni 
cheklash va ba'zi «Ishga tushirish» menyusi o'chirish uchun osondir. Bundan tashqari bu dastur 
ilovalar o'rnatish / o'chirish taqiqlaydi va Internet foydalanish paytida foydalanuvchilar 
qobiliyatini cheklash / o'zgartirish Internet Internetdan foydalanganda fayllarni yuklab olish, 
ilovalar va internetga kirish imkoniyatlarini cheklash, kiritish, ro'yxatga olish kitobini tahrirlash,/ 
faollashtirish DOS rejimiga yangi drayverlarni o'rnatish/o'chirish printerlarni boshqarish, nusxa 
olish / tizimdagi papkalarga fayllar ko'chirish va fayl va papkalarni o'chirish mumkin - berilgan bu 
imkoniyatlar tizim parametrlarini himoya qilish uchun xizmat qiladi. Shuningdek, "Start" 
menyusida, nazorat paneli, printerlar, tarmoq ulanishlar va buyrug’lar o’rin olgan.Ko’p 
ishlatiladigan buyruqlardan "Run", "Ekran xususiyatlari", "Network", "Parol" va "Print" 
buyruqlari yordamida to'liq va qisman tizimga o'zgartirish kiritish mumkin. Ushbu papkalarga 
"My Computer" papkasini Explorer va muloqot oynasida ko'rinmas bo'ladi.Bu dastur mahalliy, 
tarmoq va USB-disklardan.CD-ROM diskidan foydalanishni taqiqlaydi. Windows tomonidan 
taqdim etilgan standart hotkeys foydalanishni ma'lum ilovalarni blokirovka qilishi va ishga 
tushirish, shuningdek, tanlangan papkalarni yashirish uchun ham xizmat qiladi.. 
3-rasm.Secure Adminstrator dasturi interfeysi. 

---

4-rasm.Secure Adminstrator dasturi yordamida foydalanuchi huquqlarini cheklash.