11-bob o ‘zgarmas magnit maydon

j =
Y E -
(11.6)
d iv j =  0.
(11.7)
230

---

Y a ’ ni m a y d o n p oten sial x a r a k t e r g a e g a b o ‘ lganligi uchun u ning y o p iq
zan jird a b a ja rg a n ishi n olga teng, d em ak , y to k hosil q ilaolm aydi. Shu- 
ning uchun to k p a y d o qilish da p oten sial xarak terga ega b o ‘ lm agan, 
q a n d a yd ir chet kuchlar bilan b o g ‘ langan m a yd on ham ishtirok etishi 
kerak.
Y u q o rid a k o ‘ rib ch iqilgan m isollarga asosan (11.6) m u n osab atd a
tok n i o ‘ zgarm as ushlab tu ru vch i m an bani h isob ga o lib o ‘ zgartirish ke- 
rakligi kelib ch iqadi.
B u n in g uchun zarya d g a elektr m a y d o n E (r) dan tashqari b osh q a - 
ch a ta b ia tg a ega b o ‘ lgan ch et kuchlar m a yd on i E
ch
(r)
t a ’ sir qiladi d eb
h isob la ym iz. B u n ga asosan (11.6) m u n osab atn i q u y id a g i k o ‘ rinishda 
yozish kerak:
j =
y
( E + E
ch
).
(11.8)
B u n g a um u m lash gan O m q on u n in in g differensial k o ‘ rinishi deyiladi.
O m q onu n ini b u n d a y k o ‘ rinishda um um lashtirish chet kuchlar ta bi- 
atin in g fizik xossasiga aniqlik kiritishni ta la b q ilm aydi. U kim yoviy, ter- 
m oelek tr va b o sh q a ta b ia tg a ega b o ‘ lgan to k m anbalari b o ‘ lishi kerak. 
Shunday qilib, izo tro p m uhit ilgari k o ‘ rganim izdek, u ch ta fizik kattalik 
bilan em as, e = e(r), j = j ( r ), y = Y(r), E '
h
 
= E
h
(r)
kattaliklar bilan 
xarakterlanishini aniqladik. O m q on u n in in g um u m lash gan k o ‘ rinishda 
yozilish i yu q orid a g i m isollarda p a y d o b o lg a n zid d iya tlarn i b a rta ra f qi- 
ladi. M asalan, en ergiyan in g saqlanish qon u n i endi q u y id a g ich a yoziladi: