11-Ma’ru Qirqimlar va kesimlar O’zDSt 305: 97 Reja

 
11.7-shakl 


Maxalliy qirqim. 
Buyumning biror kichik qismini aniqlash maqsadida berilgan qirqim mahalliy 


qirqim deb ataladi. Mahalliy qirqim to`lqinsimon tutash chiziq bilan chegaralanishi 
zarur. 

11.8-shakl 

KESIMLAR 
Buyumlarni bir yoki bir nechta tekislik bilan xayolan kesganda, uning yuzasida 
hosil bo’ladigan tasvir “kesim” deb ataladi.

Kesimlar 11.9-chizmada richagning chizmasi berilgan. Bosh ko’rinish va 
ustidan ko’rinish richagni hamma elementlari haqidato’liq tushuncha bermaydi. Uning 
uchinchi ko’rinishi ham richagni shakli haqida kerakli ma’lumotni bermaydi, chunki 
unda ko’p ko’rinmaydigan, chizmani xiralashtiradigan kontur chiziqlar hosil bo’ladi, 
bunday buyumlar shaklini bilish uchun kesim qo’llaniladi. 

11.9-shakl 

Kesim. O’DSt 2.305-97 ga muvofiq buyumning bitta yoki bir necha tekislik 
bilan fikran kesib hosil qilingan tasvir. Kesuvchi tekislikda qanday tasvir hosil bo’lgan 
bo’lsa, kesimda ham shu tasvir ko’rsatiladi. Kesim quyidagicha chiziladi: buyumning 
kerakli joyidan hayolan tekislik bilan kesiladi. (11.9-shakl, a). Kesuvchi tekislikda hosil 
bo’lgan tasivrni tasvir tekisligiga parallel joylashtiriladi, (11.9-shakl, 
б) formatning 
bo’sh joyiga qirqim chiziladi.(11.9-shakl, b). Kesimlar ko’rinishdan chetga chiqarib 
yoki k o’rinishning o’zida ko’rsatilgan bo’ladi. 


 Chizmada kesimlarning joylanishi. 
Chizmada kesimlar strelka yo’nalishiga muvofiq ravishda joylashtiriladi. 
Kesimlar “chetga chiqarilgan”, “ustiga qo’yilgan” yoki “qirqim orasida joylashtirilgan” 
bo’lishi mumkin. 
11.10-shakl 


Tasvirdan chetga chiqarilgan kesimlar. 11.10-shakl 
a, б da tasvirni konturdan 
tashqariga olib chiqilgan qirqim ko’rsatilgan. Chetga chiqarib tasvirlangan kesim 
konturi asosiy tutash chiziq bilan chiziladi. Kesimi o’zgarmaydigan uzun buyumning 
profil kesimida 11.10-shakl b, 
г dagidek ko’rsatilishi mumkin. Ya’ni buyumning 
o’rtarog’i to’lqinsimon ingichka chiziq bilan ikkiga ajratiladi va ularni orasiga kesim 
joylashtiriladi.