11-ma’ruza Extimollar nazariyasi fanining asosiy tushunchalari. Kombinatorika elementlari. Hodisalar algebrasi. Ehtimolning klassik ta’rifi. Geometrik ehtimol
Tasodifiy hodisaning nisbiy chastotasi va statistik ehtimoli
Download 498.21 Kb. Pdf ko'rish
|
11-ma’ruza
Tasodifiy hodisaning nisbiy chastotasi va statistik ehtimoli
marta takrorlanuvchi tajribalarda hodisa marta yuz bersin. A B
A B b A B c A d A B e A B f 1-rasm 3
hodisa
yuz berishlar sonining barcha tajribalar soniga nisbatiga hodisaning nisbiy chastotasi deyiladi va
( )
(1) ko’rinishda yoziladi.
Nisbiy chastota quyidagi xossalarga ega:
Har qanday hodisaning nisbiy chastotasi nol va bir oralig’ida yotadi:
( )
Mumkin bo’lmagan hodisaning nisbiy chastotasi nolga teng:
( ) Muqarrar hodisaning nisbiy chastotasi birga teng:
4-Misol. Tanga tashlanganda gerb tomoni tushishlar sonini tahlil qilish uchun 8 qismdan iborat tajribalar o’tkazildi: 1-qismda tanga 3 marta tashlandi va gerb tomoni 2 marta tushdi, 2-qismda tanga 7 marta tashlandi va gerb tomoni 3 marta tushdi, 3-qismda tanga 10 marta tashlandi va gerb tomoni 5 marta tushdi, 4-qismda tanga 50 marta tashlandi va gerb tomoni 26 marta tushdi, 5-qismda tanga 100 marta tashlandi va gerb tomoni 49 marta tushdi, 6-qismda tanga 200 marta tashlandi va gerb tomoni 102 marta tushdi, 7-qismda tanga 500 marta tashlandi va gerb tomoni 253 marta tushdi, 8-qismda tanga 1000 marta tashlandi va gerb tomoni 495 marta tushdi. Tajribalar o’tkazilgan har-bir qismda gerb tushishlarning nisbiy chastotasi mos ravishda ; ; ; ; ; ; ; qiymatlarni qabul qiladi.
Olingan natijalarni tahlil qiladigan bo’lsak, tajribalar soni nisbatan kichik bo’lganda nisbiy chastotalar bir-biridan sezilarli farq qilar ekan. Tajribalar soni yetarlicha katta bo’lganda nisbiy chastotalar bir-biridan juda kam farq qiladi va tajribalar soni oshgan sari bu farq kamayib boradi. Shuning uchun tajribalar soni keskin osha boshlagan sari nisbiy chastota o’zining tasodifiyligini yoqota boshlaydi deb xulosa qilish mumkin.
Kuzatishlar shuni ko’rsatadiki, shunday bir soni mavjudki, tajribalar soni katta bo’lganda ayrim hollarni istisno qilgan ko’pchilik hollarda hodisaning nisbiy chastotasi bu sondan kam farq qiladi. Ana shu sonni hodisaning statistik
hodisaning ehtimoli deb ataymiz.
hodisaning yuz berish ehtimolini ( ) orqaqli belgilaymiz. Shunday qilib, ( ) deb yozish mumkin. Tajribalar soni yetarlicha katta bo’lganda ( )
( )
(2)
oshgan sari hodisanimg
( ) nisbiy chastotasi uning ( ) yuz berish ehtimoliga yaqinlashsdi.
( ) statistik ehtimol ham nisbiy chastota singari quyidagi xossalarga ega:
Har qanday hodisaning ehtimoli nol va birning oralig’ida joylashgan, ya’ni ( )
Mumkin bo’lmagan hodisaning ehtimoli nolga teng, ya’ni 4
( )
Muqarrar hodisaning ehtimoli birga teng, ya’ni ( ) Download 498.21 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling