11-ma’ruza mavzu: neft va uning xossalari. Reja

 
Neftning asosiy fizik xossalari 
Neftning asosiy fizik xossalariga uning zichligi, qovushqoqligi, siqilishi, sirt 
taranglik kuchlari, issiqlik xossalari, elektrik va optik xususiyatlari va boshqalar kiradi. 
P
P
t
Bosim, 
Neft zichligining bosim o'zgarishi bilan bog'liqligi P
t
- neftning gaz bilan to'yinganlik 
bosimi.
Neftning qovushqoqligi shuningdek, erigan gaz tarkibi va qanday gazlar erigan 
bo'lsa, qovushqoqlik ortadi va karbonsuvchil gazlar ko'p erigan bo'lsa, qovushqoqlik 
kamayadi. 
a T 
P
t
P
Neft qovushqoqligining neftda gaz eriganligiga (a), haroratga (T) va bosimga (P) nisbatan 
o’zgarishi. P
t
- neftning gaz bilan to'yinganlik bosimi. 

---

1-Misol. 
Neftning qovushqoqligi, Engler viskozimetr ko'rsatkichi bo'yicha 8.5 
0
E deb 
aniqlangan. Neftning zichligi p=850 kg/m bo'lganda, uning dinamik qovushqoqligini 
aniqlang. 
Yechish: 
Neftning kinematik qovushqoqligini Ubellodening empirik formulasi orqali 
topamiz: 
ν = 0,0731* °E - 0,0631/°E= 0,0731* 8,5 - 0,0631 /8,5 
= 0,614 S
T 
= 0,614* 10 
-4 
m 
2 
/s. 
Nazariy formula orqali olingan qiymatni tekshiramiz: 
°E=24* ν *[2,31*lg(C
1 
- ν)/(C
2
- ν) +1/ ν *(C
1
-C
2
)] 
bu yerda: C
1 
=√ν
2
+0,0294=√0,614
2
+0,0294=0,635 
C
2 
=√ν
2
+0,0166=√0,614
2
+0,0166=0,626 
Yuqoridagi formulaga qo'yib, quyidagini hosil qilamiz. 
°E=24* 0,614*[2,31*lg(0,635
– 0,614)/(0,626- 0,614)+1/0,614 *(0,635-626)] 
ν=0,6139*10
-4 
m
2
/s 
Neftning dinamik qovushqoqligi: μ=v*p= 0,614* 10 
-4
*850 = 0,052 Pa * s 
Yuqoridagi formulaga qo'yib, quyidagini hosil qilamiz 
°E=24* 0,614*[2,31*lg (0,635
– 0,614)/(0,626 
0,614)+1/0,614 *(0,635-0,626)] 
ν=0,6139*10
-4 
m
2
/s 
Neftning dinamik qovushqoqligi: 
μ=v*p= 0,614* 10 
-4
*850 = 0,052 Pa * s 
Neftning siqiluvchanligi deb uning tashqi muhit ta'siri ostida o'z hajmini 
o'zgartirishiga aytiladi. Bu xossa siqiluvchanlik koeffitsienti bilan xarakterlanadi, ya'ni 
βv = l/V*ΔV/ΔP (Pa
-1
)
Neftning hajm koeffitsienti qatlam ichidagi va yer yuzidagi neft hajmlarning nisbati 
bilan aniqlanadi.