11-sinf 1-bilet atom tuzilishi. Atom tarkibidagi elektronlarning pogʻona va pogʻonachalarga joylashishi

2-savol javob: 
Nitrat kislota eritmasi massasini topamiz: m=80*1,25=100 g eritma; 
n(erigan)=
𝑚 𝑒𝑟𝑖𝑡𝑚𝑎∗𝜔%
𝑀𝑟 𝑒𝑟𝑖𝑔𝑎𝑛∗100
=
100𝑔∗63%
63∗100
=1 mol 

---

1mol x=100 mol 
HNO
3
+KOH=KNO
3
+H
2
O 
1 mol 1 mol 
Endi KOH ning massasini aniqlaymiz: m=1mol * 56g/mol=56 g
56 g KOH ning massasi umumiy eritmaning 56%ni tashkil etib, eritmaning massasini necha g ekenligini 
aniqlaymiz:
m
2
=
𝑚1∗100
𝐶%
=56*100/56=100 g KOH eritmasi kerak ekan. 
1-savol javobi: 
Ekvivalentteng qiymatli degan ma’noni bildiradi. Kimyoviy reaksiyalarda moddalar o‘zaro bir-birlari bilan 
ekvivalent og‘irliklariga mos ravishda ta’sirlashadilar. Elementlarni ekvivalent (E) og‘irligini topish uchun 
element atom og‘irligini (A) uning valentligiga (V) bo‘linadi: 
E – ekvivalent; A – atom massasi (g); V – valentlik. 
Endi shu formula orqali kislorod moddasining tarkibidagi kislorod atomi ekvivalentini topamiz: 
Kislorod elementining atom massasi 16 ga teng. Kislorod molekulasida kislorodning valentligi 2 ga teng ( O=O) 
Vodorod moddasidagi vodorodning ekvivalentini topamiz: 
Vodorodning atom massasi ham valentligi ham 1 ga teng. Demak uning ekvivalent massasi ham 1 ga teng ekan. 
Biror elementni – 1 og‘irlik qism vodorod yoki 8 og‘irlik qism kislorod bilan qoldiqsiz ta’sirlashadigan 
massasiga shu elementning ekvivalent og‘irligi deyiladi. Ko‘p elementlar turli nisbatlarda bir-birlari bilan birikib 
bir nechta birikma hosil qiladilar. Masalan, SO
2
va SO
3
; Bu birikmalarda oltingugurtning valentlik qiymatlari 
turlicha. Shuning uchun ularning ekvivalent og‘irligi ham turlicha bo‘ladi. Oltingugurt (IV) oksidi va oltingugurt 
(VI) oksidining tarkibidagi oltingugurt atomining ekvivalentini hisoblab ko‘rsak: 
SO
2 
da S valentligi 4; atom massasi 32 
SO
3
da S valentligi 6; atom massasi 32 
Demak: oltingugurt atomi ikki xil birikmasi tarkibida ikki xil 8 va 5,33 bo‘lgan ekvivalent 
og‘irlikni namoyon qilar ekan. 
Xlorning atom massasi 35,5 ga teng. Xlor molekulasida xlorning valent -ligi 1 ga teng (Cl-Cl). (Izoh: galogenlar
ya’ni F2; Cl2; Br2; J2 molekulalari I valentlikni namoyon qiladilar) 
Al
2
O
3
ning ekvivalent massasini aniqlang. Dastlab Al
2
O
3
ning molyar massasini topamiz (27·2+16·3=102)
Alyuminiyning valentligi III ga, indeksi esa 2 ga teng. 
Kislotaning ekvivalentinianiqlash uchun kislota molyar massasini uning tarkibidagi metall atomiga o‘rnini 
beradigan vodorod soniga bo‘lish kerak. 
Asosning ekvivalentinianiqlash uchun asos molyar massasini gidroksil (OH) guruh soniga bo‘lish kerak. 
Tuzning ekvivalentinianiqlash uchun tuz molyar massasini metall indeksi (n) va valentligi (V) ko‘paytmasiga 
bo‘lish kerak. 

---

Ekvivalentlik qonunideb, moddalar ularning ekvivalentlariga mos ravishda o‘zaro ta’sirlashiga aytiladi. Ya’ni 
reaksiyaga kirishayotgan moddalar massalari nisbati, ularning ekvivalent og‘lari nisbatiga teng bo‘ladi.