12- ma’ruza Parallel hisoblash tizimlari Reja: Parallel tizim arxitektura kategoriyalari Parallel protsessorlar

3. VLIW protsessorlari 
Uzoq 
nazoratli 
so'zli 
(VLIW) protsessorlar superskalarni qayta 
ishlashga muqobil. Bu usuldan foydalanish buyruq so'zida bir vaqtning o'zida 
bajariladigan buyruqlar to'plamini ko'rsatishni o'z ichiga oladi. Kompilyator bunday 
dasturlarni tayyorlaydi.
VLIW kodi superscalar protsessorlari uchun 
dasturlardan 
farqli 
o’laroq, 
protsessor dasturni qanday bajarishini aniq rejasini beradi, bu kompilyator 
kompilyatsiya vaqtida statik tarzda tuzadi. Kod har bir operatsiya qachon 
bajarilishini, qaysi funktsional birliklar ishlashini va qaysi registrlarda operandlar 
bo'lishini aniq ko'rsatib beradi. VLIW kompilyatori VLIW protsessori haqida to'liq 
tasavvurga ega bo'lgan holda bunday ijro rejasini tuzadi va bu rejani kerakli ijro 
yozuviga - dasturni bajarish paytida ro'y beradigan voqealar ketma -ketligiga erishish 
uchun yaratadi. Kompilyator bajarilish rejasini (parallellikni aniq ta'riflaydigan 

---

buyruqlar majmuasi arxitekturasi orqali) apparatga o'tkazadi, bu esa o'z navbatida 
rejani bajaradi.
VLIW protsessorlari arxitekturaning namunasidir, buning uchun dastur bir 
vaqtning o'zida aniq ma'lumot beradi. Tuzuvchi dasturda parallellikni aniqlaydi va 
qaysi operatsiyalar bir -biridan mustaqil ekanligini dasturiy ta'minotga aytib 
beradi. Bu ma'lumot apparat uchun juda muhim, chunki u bir vaqtning o'zida qaysi 
operatsiyalarni boshlash mumkinligini tekshirmasdan "biladi".
VLIWning afzalliklari quyidagilardan iborat:
Tuzuvchi 
buyruqlar 
orasidagi 
bog'liqlikni 
samaraliroq 
tekshirishi 
va bajariladigan oynaning o'lchami bilan chegaralanib ketadigan, katta hajmli 
protsessor uskunasiga qaraganda, bir vaqtning o'zida bajariladigan ko'rsatmalarni 
tanlashi mumkin.
VLIW protsessori oddiy boshqaruv qurilmasiga ega va potentsial yuqori soat 
tezligiga ega bo'lishi mumkin.
Biroq, VLIW protsessorlari ularning ishlashiga xalaqit beradigan jiddiy omilga 
ega. Bu ma'lumotlarga bog'liq bo'lgan tarmoqli buyruqlar, ularning qiymatlari faqat 
hisoblash jarayonida ma'lum bo'ladi. VLIW protsessorining bajarilish oynasi juda 
katta bo'la olmaydi, chunki kompilyator bajarishi paytida dinamik ravishda hosil 
bo'ladigan 
bog'liqliklar 
haqida 
ma'lumot 
yo'q. Bu 
nuqson VLIW protsessoridagi operatsiyalarni qayta tartibga solish imkoniyatini 
oldini oladi. Bundan tashqari, VLIWni amalga oshirish uchun katta hajmdagi ismlar 
xotirasi, ko'p kiruvchi registr fayllari va ko'p sonli o'zaro bog'lanishlar kerak 
bo'ladi.