12. Operatsion tizimlar sinflanishi tushunchasi va turlari

13.Monolit Operatsion tizimlar tushunchasi va uning strukturasini izohlab bering.
Monolit operatsion tizim (monolithic operating system) tushunchasi, bitta tizim va barcha tizim xizmatlarini bir qatorda (layer) to'plab, ularni alohida modullar yoki tizimlar sifatida bo'lmagan holatda bajaruvchi operatsion tizimdir. Boshqa so'zlar bilan aytganda, monolit operatsion tizim bir qatorda ishlaydigan tizim arxitekturasiga ega bo'lib, modullar o'rtasidagi korxonalar (interfaces) minimal bo'lib, bir modulda yuzaga kelgan xatolik boshqa modullarga ta'sir qilishi mumkin.
Monolit operatsion tizimning asosiy xususiyati, barcha operatsion xizmatlarni (masalan, protsessor boshqaruv, tarmoq interfeysi, fayllar tizimi, grafik interfeys va boshqalar) bitta tizimda integratsiya qilishidir. Bu tizimda barcha funksiyalar to'plamga kiradi va ular birlikda ishlaydi.
Monolit operatsion tizimning strukturasini tushunish uchun quyidagi elementlarga e'tibor berish kerak:
1. Protsessor boshqarish moduli: Bu modul protsessorni boshqarish va dasturlarni bajarish uchun asosiy funksiyalarni o'z ichiga oladi.
2. Tarmoq interfeysi moduli: Bu modul tarmoqning o'rtasini o'rganish, tarmoq protokollari va aloqalar bilan ishlashni ta'minlash, ma'lumotlar uzatish va qabul qilish imkonini beradi.
3. Fayllar tizimi moduli: Fayllar tizimi moduli, fayllar va direktoriyalarni boshqarishni o'z ichiga oladi. Ular fayllarni yaratish, o'qish, yozish, o'chirish va to'plamlar bilan ishlashni ta'minlaydi.
4. Xotira boshqaruv moduli: Bu modul yaddoshning boshqarishini o'z ichiga oladi. U yaddoshni bo'shatcha sifatida bo'linishini, qayta ishlashni, ma'lumotlarni o'qishni va yozishni amalga oshiradi.
5. Protsess boshqaruv moduli: Protsess boshqaruv moduli operatsion tizimda bajariladigan dasturlarni boshqarishni ta'minlaydi. U yangi protsesslarni yaratish, mavjud protesslarni boshqarish, manzillar orqali xotirada ma'lumot almashish va boshqalar kabi vazifalarni bajarish imkonini beradi.
6. Grafik interfeys moduli: Grafik interfeys moduli operatsion tizimga vizual interfeys ta'minlaydi. U foydalanuvchilar bilan bog'liq grafik komponentlar (oyna, tugmalar, menyu) ko'rsatish va ularga mos javob berish imkonini beradi.
Monolit operatsion tizimlar ko'p yillar davomida o'rnini egallagan, ammo keyinchalik bir nechta muammolar ortib chiqishi va modullar orasidagi bog'lanishning kuchayib ketishi sababli keng tarqalgan tizimlarga (masalan, mikro-xizmatlar arxitekturasi) o'tkazilmoqda. Bu, tizimning kengayishga va yangilanishga imkon beradigan modullar o'rtasidagi qisqa birlashmalarga ega bo'lgan modern tizimlarga asosiy o'zgarishdir.