13-маъруза. Юридик шахслардан олинадиган солиқсиз тўловлар

Иқтисодий назарияда миллий даромад бир қисмининг асосий ва айланма капиталларни, шунингдек, эҳтиёж захираларини кўпайтириш учун сарфланиши жамғармани тавсифлайди. Жамғарма, одатда, инвестиция сифатида иқтисодиётга киритилади, яъни жамғарманинг иқтисодиётга ижобий таъсири инвестицияга айлангандагина юз беради. Жамғарма дейилганда аҳоли, корхона ва давлат жорий даромадларининг келажакдаги эҳтиёжларини қондириш ва даромад олиш мақсадларида тўпланиб бориши тушунилади. Унинг ҳажми барча хўжаликлар даромадидан истеъмол сарфларини айириб ташлаш йўли билан аниқланади. Даромад таркибида истеъмол сарфлари улуши қанчалик юқори бўлса, жамғарма ҳажми шунчалик кам бўлади. Бундай ҳолат инвестиция фаолияти тараққиётига ижобий таъсир кўрсатмайди. Жамғарманинг ўсиши иқтисодий маънода маблағларнинг истеъмол буюмлар харид қилишдан инвестиция товарлари харид қилишга йўналтирилишини билдиради. Шунга кўра, муддат жиҳатдан кечиктирилган истеъмол жамғармани англатади.

• Иқтисодий назарияда миллий даромад бир қисмининг асосий ва айланма капиталларни, шунингдек, эҳтиёж захираларини кўпайтириш учун сарфланиши жамғармани тавсифлайди. Жамғарма, одатда, инвестиция сифатида иқтисодиётга киритилади, яъни жамғарманинг иқтисодиётга ижобий таъсири инвестицияга айлангандагина юз беради. Жамғарма дейилганда аҳоли, корхона ва давлат жорий даромадларининг келажакдаги эҳтиёжларини қондириш ва даромад олиш мақсадларида тўпланиб бориши тушунилади. Унинг ҳажми барча хўжаликлар даромадидан истеъмол сарфларини айириб ташлаш йўли билан аниқланади. Даромад таркибида истеъмол сарфлари улуши қанчалик юқори бўлса, жамғарма ҳажми шунчалик кам бўлади. Бундай ҳолат инвестиция фаолияти тараққиётига ижобий таъсир кўрсатмайди. Жамғарманинг ўсиши иқтисодий маънода маблағларнинг истеъмол буюмлар харид қилишдан инвестиция товарлари харид қилишга йўналтирилишини билдиради. Шунга кўра, муддат жиҳатдан кечиктирилган истеъмол жамғармани англатади.

Демак, жамғармадан самарали фойдаланиш асосида барқарор иқтисодий ўсиш давомийлигини таъминлаш учун, энг аввало, қимматли қоғозлар бозорини ривожлантириш асосида мавжуд аҳоли жамғармаларини иқтисодиётга инвестиция сифатида кириб келишини фаоллаштириш ҳамда тармоқлараро капитал оқимини таъминлашга қаратилган меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар базасини мукаммаллаштириш асосида корхона жамғармаларининг инвестицияга айланиш самарадорлигини ошириш лозим.

• Демак, жамғармадан самарали фойдаланиш асосида барқарор иқтисодий ўсиш давомийлигини таъминлаш учун, энг аввало, қимматли қоғозлар бозорини ривожлантириш асосида мавжуд аҳоли жамғармаларини иқтисодиётга инвестиция сифатида кириб келишини фаоллаштириш ҳамда тармоқлараро капитал оқимини таъминлашга қаратилган меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар базасини мукаммаллаштириш асосида корхона жамғармаларининг инвестицияга айланиш самарадорлигини ошириш лозим.