14 – Ma’ruza Mavzu: Elektr stansiyalar va podstansiyalarning elektr apparatlari

14 – Ma’ruza
Mavzu: Elektr stansiyalar va podstansiyalarning elektr apparatlari.
Reja: 1) Kommutatsion apparatlar
2) Himoyalovchi va cheklovchi apparatlar.
Kommutatsion apparatlar. Kommutatsion apparatlarga yuqori kuchlanishli uzgichlar kiradi. Yuqori kuchlanishli uzgichlar elektr qurilmalarda asosiy kommutatsion apparatlar hisoblanib istalgan hollarda ______________

1)Uzoq muddatli yuklamada

2)O’rta yuklanishda
3)Qisqa tutashuvda
4)Salt ishlashda
5)Asinxron ishlashda
6)Zanjirni ulash va uzish uchun hizmat qiladi
Yuqori kuchlanishli uzgichlarda quyidagi talablar qo’yiladi.
1)O’rnatilgan zanjirda istalgan kattalikdagi toklarni ishonchli uzish.
2)Tez uzish ya’ni uzish vaqtinig kichik bo’lishi.
3)AQU uchun yuqorliligi ya’ni uzgichlar uzilgandan so’ng tez qayta ulash.
4)110 kV li va undan yuqori kuchlanishli uzgichlar uchun faza bo’yicha boshqarish.
5)Kontaktlarini nazorat qilish qulayligi_______
6)Yong’in va portlashga qarshi xavfsizligi.
7)Tortish va uni ishlatishni qulayligi.
Yuqori kuchlanishli uzgichlarning quyidagi turlari bo’ladi.

1. 
   Moyli blokli uzgichlar
   
2. 
   Kam moyli uzgichlar
   
3. 
   Elektromagnitli uzgichlar
   
4. 
   Vakumli uzgichlar
   
5. 
   Eli___ gazli uzgichlar
   
6. 
   Havoli uzgichlar
   

CHIZMA
6 - 10 kV li kichik hajmli uzgichlar

35 – 500 kV li katta hajmli uzgichlar
Cheklovchi apparatlar reaktorlar. Reaktorlar elektr zanjirdagi qisqa tutashuv toklarni cheklash va tarmoqning reaktiv quvvatining ortiqcha bo’lgan joylarda ko’p miqdorda reaktiv quvvat ( zaryad quvvat ) ishlab chiqaruvchi liniyalar ulangan joylarda ortiqcha reaktiv quvvatni istemol qilish kompensiyatlash maqasadlarda qo’llaniladi. Reaktor katta induktiv va kichik aktiv qarshilikga ega bo’lgan cho’lg’amli o’zaksiz g’altakdan iborat, ular qisqa tutashuv toklarni cheklash maqsadlarda qo’llanilganda elektr tarmoqga ketma ket ulanadi. Ortiqcha tokni kompensatsiyalash uchun esa parallel ulanadi. Oddiy yakka reaktorlar 6 – 10 kV kuchlanishli zanjirlarda sodir bo’ladigan qisqa tutashuv toklarni cheklovchi asosiy qurilma hisoblanadi. Reaktorlar 35 kV li va undan yuqori kuchlanishli liniyalarda ortiqcha sig’im toklarni kompensatsiyalash uchun qo’llaniladi. Reaktorlar 1000 V gacha bo’lgan kuchlanishlarda kam hollarda qo’llaniladi.
Himoyalovchi uskuna:
Razyadnoklar. Himoya jihozlarning ishlashini asosiy ta’moili ishchi kuchlanish ostida ishlovchi elektr qurilmalarning ishga halal bermaslik maqsadida ularning izolyatsiyasiga havfli o’ta kuchlanish impulsi ta’siridan saqlash kerak bo’ladi. Podstansiyalarni o’ta kuchlanishdan himoyalash uchun razryadniklardan keng qo’llaniladi. Razryadniklarning quyidagi turlari mavjud: Ventilli razryadniklar yarim o’tkazgichli chiziqsiz kuchlanish chegaralash jihozidan foydalangan razyadnik.
Quvurli razryadniklar. Quvurli razryadniklar o’zgaruvchan tok tarmog’idagi o’ta kuchlanishni chegaralashga mo’jallangan bo’ladi.