14-tema: topíraqlar boniteti. (2-saat) Sabaqtıń bilimlendiriwge tiyisli maqseti

 II. Topıraq kartagrammasini úyreniw. Topıraqtan ónimli paydalanıw 
ushın úzliksiz túrde onıń ónimlilngini asırıp barıw, tóginlerden tuwrı paydalanıw 
hám olardı topıraq -ıqlım sharayatına qaray tuwrı bólistiriw, topıraq hám ósimlik 
xili hám talabına kóre malum normada beriw, tógindi isletiw agrotexnikalıqasini 
tuwrı shólkemlestiriw (waqıt, tereńlik norması, xili hám basqa tóginler menen 
sebiw hám taǵı basqa ) sıyaqlı zárúrli agrokimyoviy ilajlar ámelge asıriladı. 
Kartagrammani úyreniwde xojalıqtaǵı hámme topıraq xillari hám qásiyetleri, 
olardıń agronomik turpayıatkichlari anıqlanadı. Mine sol kórsetkishler tiykarında 
topıraq kartagrammasi dúziledi. 
Topıraqtıń agronomiyalıq kórsetkishleri anıqlanıp, keyin tómendegiler belgilep 
shıǵıladı : 
1)
reaktsiya dárejesi; 
2)
háreketsheń fosfor, azot, kaliy hám ayırım mikroelementler muǵdarı ;
3)
organik element hám shirindi muǵdarı ; 
4)
xojalıqtaǵı erroziyaǵa dus kelgen hám erroziyaǵa beyim jaylar belgilep 
qóyıladı ; 
5)
jer astı grunt suwınıń tereńligi anıqlanıp, shorlanıwǵa yamasa 
batpaqlanıwına sebep bolıwı ; 
6 ) Topıraq ana jınısı hám olardıń quramı anıqlanadı. 
Bunday kórsetkishler kartagrammaning atınıń ańlatıwda tiykarǵı kórsetkish 
bolıp xızmet etedi. 
Kartagrammani úyreniwde onıń masshtabın, dúzilgen waqtın belgilew hám 
anıqlaw shárt. 
Kartagrammada kórsetilgen barlıq shártli belgiler menen tolıq hám anıq, 
tanısıp shıǵıladı. 
Kartagrammadagi barlıq agronomik belgiler, kórsetkishlerdi basıp alǵan 
maydan hám shegaraları anıq ajıratıp qóyıladı. 
Kartagrammada kórsetilgen topraqlar hám olardıń quramı anıq úyrenilgandap 
keyin, xojalıqta tóginler bólistiriwi ótkeriledi. Alınǵan agrokimyoviy malumotlarga 
kóre xojalıqtıń qaysı bólimine qansha tógin beriw kerekligi anıqlanadı. Bunda 
tógin ısrapshılıqlarına ulıwma jol qoyılmaydı. 
Topıraq túrlerine qaray eginlerdiń xillari jaylastırıladı. Sol sebepli 
kartagramma hám topıraq kartasın dúziw bir waqıtta alıp barıladı.