141 Annotatsiya

 
ABDULLA QAHHOR HIKOYALARIDA SATIRA VA YUMOR 
 
Zokirova Diyora Iqboljon qizi 
Toshkent moliya instituti talabasi
 

---

Results of National Scientific Research
Volume 1 Issue 3
https://academicsresearch.com/index.php/rnsr/index
2022-June 
142 
ijod ahliga koʻrsatilayotgan yuksak eʼtibor misolida ham koʻrish mumkin. Soʻnggi 
ikki yilda mazkur sohaga taalluqli 20ga yaqin Farmon va qarorlar qabul qilindi. Ular 
ijrosi yuzasidan saʼy-harakatlar olib borilyapdi. Prezidentimizning joriy yil 28-
noyabrdagi “Oʻzbekiston Respublikasida milliy madaniyatni yanada rivojlantirish 
konsepsiyasini tasdiqlash toʻgʻrisida”gi qarori ushbu jabhadagi mavjud muammo va 
kamchiliklarni bartaraf etishga qaratilgan muhim hujjat sifatida alohida ahamiyatga 
ega. Binobarin, davlatimiz rahbari taʼbiri bilan aytganda, mamlakatimizda 
madaniyat va sanʼat taraqqiy etmasa, jamiyat rivojlanmaydi.2 Ayni shu nuqtai 
nazardan qaraganda, ozbek mumtoz va zamonaviy adabiyotini xalqaro miqyosda 
oʻrganish va targʻib qilish, koʻpqirrali bu mavzuni bugungi kunda dunyo adabiy 
makonida yuz berayotgan eng muhim r bilan uzviy bogʻliq holda tahlil etib, zarur 
ilmiy-amaliy xulosalar chiqarish, kelgusi vazifalarimizni belgilab olish, 
oʻylaymanki, katta ahamiyatga ega.3 
Tahlil va natijalar. Adib hikoyalarini shartli ravishda uch yoʻnalishga ajratish 
mumkin: tarixiy hikoyalar, hajviy hikoyalar, zamonaviy hikoyalar.Abdulla 
Qahhorning hikoyalarida satira va yumor juda kuchli edi. Uning jajji hikoyalarida 
satirik va yumorist sifatida oʻz talantining yangi qirrasini namoyish qildi. Unda 
kulgichilikka moʻillik zoʻr edi. Maʼlumki, barcha yomon illatlarni, kamchilik va 
nuqsonlarni fosh etishda va ularga qarshi kurashishda, shu bilan birga, yaxshi 
narsalarni ulugʻlashda satira jamiyatda gʻoyat katta rol oʻynaydi. Satirani inkor etib 
boʻlmaydi. Satirani inkor etuvchilar haqida Abdulla Qahhor shunday deb yozgan 
edi: “Satira oʻtiga uchragan kishi, — vijdoni boʻlsa, odamlarning yuziga qarolmaydi, 
vijdoni boʻlmasa, ogʻzidan koʻpik sochib, yozuvchining ketidan bolta koʻtarib 
yuguradi”. Keling adibning satirik hikoyalari tahliliga oʻtishdan oldin satira va 
yumor haqida tushunchaga ega boʻlib olsak. Matyoqub Qoʻshjonov oʻzining 
"Abdulla Qahhor mahorati"kitobida quyidagicha tarif keltiradi: "Hajv bilan yumor 
orasida Xitoy devori yoʻqligi ma'lum. Lekin ba'zida hajviyat bilan yumorni ajratish 
2 https://xs.uz/uz/post/madaniyat-va-sanat-taraqqij-etmasa-zhamiyat-rivozhlanmajdi 
3Shavkat Mirzyoyevning Ozbek mumtoz va zamonaviy adabiyotini xalqaro miqyosda organish va targib qilishning 
dolzarb masalalari» mavzusidagi xalqaro konferensiyadagi nutqidan. 

---

Results of National Scientific Research
Volume 1 Issue 3
https://academicsresearch.com/index.php/rnsr/index
2022-June 
143 
qiyinchilik tugʻdiradi. Yumor qatnashmagan hajv boʻlmaganidek, hajviy ma'no kasb 
etmagan yumoristik asar ham boʻlmaydi. Bizning nazarimizda hajviy asar bilan 
yumoristik asarlar orasidagi farq, avvalo, inkor qilish usuliga, hajviy maqsad uchun 
qoʻllanilgan yoʻl va vositalarga bogʻliq. Hajviy asarlarda bosh vosita ayovsiz, jiddiy 
fosh qilish boʻlsa, yumoristik asarlarda bosh vosita masxara qiluvchi achchiq 
handadir. Har bir hajviy asarda ham achchiq handaning ham oʻrni bor. Gap mana 
shu oʻrinning darajasida. Jiddiy fosh qilish yoʻli bilan yaratilgan hajviy asarlarda 
achchiq handa qandaydir yordamchi rol oʻynab ayovsiz fosh qilish yoʻlini yanada 
qoʻllab-quvvatlash uchun xizmat qiladi. Yumoristik asarlarda esa achchiq handa