15. Yorug’likni suyuqliklarda anizatrop sochilishi va effektiv optik anizatropiya

15. Yorug’likni suyuqliklarda anizatrop sochilishi va effektiv optik anizatropiya
Yorug’likning anizatropiya sochilishi ko’pgina suyuqliklarda umumiy sochilgan yorug’likni katta qismini tashkil etadi. Biz bilamizki umumiy sochilish yorug’likning konstantasi quyidagiga teng edi:

Suyuqliklarda anizatrop sochilish xuddi gazlardagiga o’xshaydi. Shuning uchun suyuqliklarda anizatrop sochilgan yorug’likning intensivligini xuddi gazlarda topgandek topamiz, ya’ni:
(1)
Faraz qilaylik, tushuvchi yorug’lik tabiiy nur bo’lsin. U holda:

bularni hisobga olib (1) ni xuddi gazlardagidek yozsak:
(2)
Agar sochilish burchagining qiymati ga, ya’ni bo’lsa:

(3)
bo’ladi. Quyidagicha ham yozish mumkin:
(4)
Bu holda depolyarizatsiya koeffitsienti:
(5)
Bu formula tushayotgan yorug’lik qutblangan bo’lsa o’rinlidir. Demak, yuqoridagilarga asosan gazlarda anizatrop sochilgan yorug’likning intensivligi quyidagiga teng bo’ladi:
(6)
Romanatan nazariyasi ko’rsatdiki, suyuqlik molekulalariga ta’sir etuvchi effektiv maydon quyidagiga teng:
(7)
Suyuqliklarning anizatrop sochilishini aniqlash uchun (7) ni hisobga olib yozsak, (6) ga asosan quyidagini yozish mumkin:
(8)
yoki
(9)
Bundan:
(10)
(10) ga suyuqliklarda anizatrop sochilishning intensivligini aniqlovchi Romanatan formulasi deyiladi. (6) formuladagi bilan bir-biridan farq qiladi. Amalda esa bu kattaliklar mos tushishi kerak, chunki modda gazdan suyuqlikka o’tganda molekula qutblanuvchanlik koeffitsienti sezilarli darajada o’zgarmaydi. Lekin tajriba ko’rsatdiki gazdan suyuqlikka o’tganda ning qiymati biroz farz qiladi. Bunga sabab, suyuqlikda yaqin orientatsion tartib mavjudligidadir. Bularni hisobga olib suyuqliklarda sochilishi doimiysi ( ) ni quyidagicha yozamiz:
(12)